Vanaf 27 mei 2025 gaat Meta, het moederbedrijf van Facebook, Instagram en WhatsApp, haar AI-systemen trainen met openbare informatie en foto’s die gebruikers op Facebook en Instagram hebben geplaatst. Daaronder vallen ook alle posts op gemeentepagina’s, openbare reacties van inwoners en antwoorden van het webcareteam van de gemeente. De gemeente Westland maakte bezwaar en roept andere gemeenten op om hetzelfde te doen.
Private input
‘Publieke taal wordt private input’. Zo beschrijft zelfstandig sociale mediastrateeg Sander Oord de plannen van Meta in een artikel op LinkedIn en het VNG-forum. Namens de gemeente Westland, die hem inhuurde voor het ontwikkelen van een sociale mediastrategie, maakte hij bezwaar tegen het gebruik van de content van de gemeente. Dat ging soepel, want binnen de organisatie was iedereen het er wel mee eens, vertelt hij telefonisch. ‘Ons vertrek van X leverde indertijd een iets zwaardere discussie op.’
Op zijn website plaatste Oord een concept bezwaartekst. Van ongeveer twintig gemeenten ontving hij aanvragen om de tekst over te nemen. Onder meer Oisterwijk, Hendrik-Ido-Ambacht, Bladel, Veenendaal en Peel en Maas zijn van plan om bezwaar te maken bij Meta of hebben dat reeds gedaan.
Juridische en ethische bezwaren
De bezwaren die de gemeenten aandragen tegen het gebruik van openbare gemeentecommunicatie op Facebook en Instagram voor het trainen van AI zijn juridisch en ethisch van aard. Gemeenten hebben nooit toestemming gegeven om hun content voor dit doel te gebruiken. Oord vindt het belangrijk om te benadrukken dat de gemeentecommunicatie plaatsvindt in een specifieke context, met als doel publieke dienstverlening, transparantie en dialoog met inwoners.
‘Het hergebruik van deze content voor AI-training door een commercieel platform valt buiten deze context en doorbreekt de bedoelde doelbinding’, aldus de concept bezwaartekst.
‘Ook reacties van inwoners vallen binnen die context,’ licht Oord toe. ‘Als we bijvoorbeeld een aankondiging plaatsen over de komst van een arbeidsmigrantenhotel, dan is het niet wenselijk om de reacties buiten die context te plaatsen en te gebruiken om een bot te trainen.’ Het kan leiden tot ongewenste representaties, bias in AI-systemen of het ondermijnen van publieke legitimiteit, stelt de concept bezwaartekst.
Signaal afgeven
Of het veel uithaalt om bezwaar te maken, betwijfelt Oord. ‘Dat valt niet te controleren.’ De gemeente Westland vindt het vooral belangrijk om een signaal af te geven. In theorie kun je ook bezwaar maken met een enkel zinnetje (als je schrijft ‘Meta zou me op z’n minst moeten betalen voor mijn content’ wordt je bezwaar ook gehonoreerd).
De Consumentenbond en de Autoriteit Persoonsgegevens riepen Facebook- en Instagramgebruikers al op om bezwaar te maken tegen het gebruik van hun openbare gegevens voor het trainen van de AI van Meta. Het is nog geen uitgemaakte zaak of Meta dit mag doe, laat de Autoriteit Persoonsgegevens weten. Het is nog maar de vraag of het opt-outmodel van Meta (‘wie zwijgt, stemt toe’) voldoet aan de voorwaarden die daarvoor gelden. De Europese toezichthouders zitten hier bovenop.
Lees ook:
