Glansrijk mislukken

Niemand wil falen. Zeker niet binnen de overheid, waar we graag zoveel mogelijk risico’s vermijden. Dat is begrijpelijk, want als het misgaat dan liggen we onder het vergrootglas van de media. Maar als we elk risico mijden, dan komen we niet vooruit. We mogen best wat meer glansrijk mislukken.

Op het iBestuur-symposium ‘De Publieksgerichte Overheid’ hoorde ik een inspirerende inleiding van Paul Iske, hoogleraar en Chief Failure Officer. Hij is een warm pleitbezorger van briljant mislukken. Hij heeft er zelfs een instituut voor opgericht. Zijn pleidooi komt erop neer dat we in deze complexe samenleving, met complexe digitalisering, nooit tot verbeteringen komen als we een rechtlijnig plan volgen. De realiteit is namelijk niet rechtlijnig. Je komt allerlei verrassende vraagstukken tegen en soms ontdek je dingen waar je helemaal niet naar op zoek was, maar die wel een belangrijke vondst blijken. Voor jezelf en het probleem dat je wilde oplossen, of voor een heel ander probleem.

Ik vond het een inspirerend betoog, omdat ik er veel in herkende uit mijn eigen praktijk. Vanuit VNG Realisatie werken we met gemeenten aan allerlei vraagstukken. Die zijn meestal behoorlijk complex. Er zijn veel partijen bij betrokken en het vraagstuk is nooit eendimensionaal. Werken aan een oplossing betekent vallen en opstaan, leren en weer verder gaan. En soms stoppen. Briljant mislukken hoort erbij als je dit soort complexe zaken oppakt. Het is zelfs nodig als we echte oplossingen willen krijgen voor onze opgaven. Zoals mensen beter en sneller laten participeren (wat we doen met projecten in het domein werk en inkomen) en de gemeentelijke informatievoorziening zodanig moderniseren dat gemeenten beter kunnen inspelen op maatschappelijke vragen en uitdagingen (waar we aan werken met Common Ground).

De wereld waarin we leven is complex en continu aan het veranderen. Daar moeten we mee leren omgaan, want de enige constante factor is dat niets constant is. Als we niet durven mislukken dan doen we niets meer en dat is geen optie. Dus: we gaan aan de slag, op een weloverwogen manier, maar we kunnen niet uitsluiten dat alles lukt. Samen organiseren is soms dan ook samen briljant mislukken. Samen falen is samen leren en samen beter worden.

Paul Iske vertelde dat hij een aanvullende paragraaf heeft gemaakt op de universele rechten van de mens, waarin hij heeft opgenomen dat elk mens het recht heeft op proberen, mislukken en daarvan leren. Sommige organisaties, zo vertelde hij, hebben dat opgenomen in hun arbeidsvoorwaarden. Misschien moeten wij dat als VNG en gemeenten ook doen.

Hugo Aalders is directeur van VNG Realisatie