Operatie NUP nadert haar voltooiing, net als het programma i-NUP. i-NUP heeft een basisinfrastructuur opgeleverd die volgens Rob Evelo, programmamanager i-NUP, “beheersbaar en hanteerbaar is” en rijp voor de volgende fase. Operatie NUP leverde de generieke implementatieondersteuning van en voor gemeenten, zodat gemeenten er mee aan de slag zijn gegaan.
Rob Evelo, programmamanager i-NUP
Operatie NUP
Operatie NUP is een programma van KING (in opdracht van VNG) en ondersteunt gemeenten bij de implementatie van de ruim 20 NUP-bouwstenen en het nakomen van 19 resultaatafspraken. Deze vormen samen de basis infrastructuur van de overheid en zijn onderdeel van de Generieke Digitale Infrastructuur. Operatie NUP loopt tot 1 januari 2015. Dit artikel is onderdeel van een serie, waarin stakeholders vertellen over hun ervaringen met het programma en waarin ze kijken naar de toekomst van de digitale overheid.
Een groene dubbeldekker staat op 30 juni voor de deur op de Strijp in Eindhoven. De bus is het rijdende logo van de i-NUP Buzz Tour, waarin gemeenten en andere overheidsorganisaties in lezingen en workshops van elkaar leren, op 30 juni over informatiestromen in het sociale domein. De Buzz Tour is een onderdeel van het programma i-NUP, dat als doel heeft om een basisinfrastructuur in beheer te brengen en een slag te maken met de implementatie. I-NUP omvat meer dan 20 voorzieningen, waaronder het Stelsel van Basisregistraties. Deze vormen een belangrijk deel van de Generieke Digitale Infrastructuur waarover de Nationaal Coördinator Digitale Overheid (NCDO) de regie gaat voeren. De infrastructuur van het i-NUP speelt een belangrijke rol in het realiseren van de Digitale Overheid en de decentralisaties en ondersteunt de overheid met een betere dienstverlening en administratieve lastenverlichting voor burgers, bedrijven en instellingen.
Nieuwe fase
Evelo schetst de context. Het Nationaal Uitvoeringsprogramma e-overheid (NUP) ontwikkelde het beleid en de kaders, opvolger i-NUP gaat over de implementatie van de infrastructuur en het in beheer nemen van de diverse onderdelen. i-NUP is een brede samenwerking van onder meer Rijk, uitvoeringsinstellingen en VNG. “Het implementatievraagstuk bij gemeenten is zo omvangrijk dat daar een aparte organisatie voor nodig bleek. Een organisatie voor en door gemeenten. Dat werd Operatie NUP.” Zo zijn Operatie NUP en i-NUP een Siamese tweeling die eendrachtig aan een gemeenschappelijk doel werken, zegt Evelo. Zowel Operatie NUP als i-NUP lopen op 31 december 2014 af. Dan wordt, voor wat betreft de regie op de Generieke Digitale Infrastructuur, het stokje overgenomen door de Nationaal Commissaris Digitale Overheid, Bas Eenhoorn. “Met de afronding van i-NUP en de komst van de NCDO begint een nieuwe fase, waarin nieuwe governance en nieuwe financieringsmodellen nodig zijn om de generieke digitale infrastructuur overheidsbreed te gaan gebruiken. De basisinfrastructuur staat nu, in elementaire vorm, en is in beheer genomen. De implementatie komt op stoom. Het kind is zeg maar op de wereld gezet, nu moet het opgroeien. Ik denk overigens dat ook daar weer ondersteuning van en voor gemeenten bij nodig is. Niet dat je Operatie NUP één op één moet continueren, er ligt immers een andere uitdaging. Wel kun je de aanpak en het instrumentarium dat Operatie NUP ontwikkelde, goed gebruiken. De focus lag op informatiemanagement en het IT-deel, in de volgende fase gaat het om de verbinding tussen ICT en de gemeentelijke processen: het echte gebruik.”
Vinkjes
De basisinfrastructuur die i-NUP en Operatie NUP implementeren, bestaat uit ruim 20 bouwstenen en 19 resultaatverplichtingen. Niet achter alle punten op dit lijstje kan op 1 januari een vinkje worden gezet. Terugkijkend kostte het inrichten van de voorzieningen meer tijd en is de doorlooptijd onderschat van het aansluiten van alle gemeenten via – bij voorkeur – de leveranciers. Evelo: “Het is denk ik onze verdienste dat we over deze voorzieningen met alle partijen in gesprek zijn gebleven. We hebben ervoor gezorgd dat ze kleiner en scherper worden gemaakt, beperkt tot precies datgene waar de gebruiker behoefte aan heeft. Gemeenten hadden ook kunnen zeggen ‘het is nog niet af, dus wij hoeven nu niets te doen’, maar die houding levert uiteindelijk alleen maar verliezers op. We zijn nu overduidelijk in een fase waarin alle partijen ervan overtuigd zijn dat deze basisinfrastructuur nodig is.”
Blauwe plekken
De implementatieondersteuning bleek een proces van vallen en opstaan, schetst Evelo. “Daar horen nou eenmaal blauwe plekken bij. We hebben bijgestuurd zonder dat er grote brokken zijn gemaakt.” Dat is deels te danken aan het instrumentarium dat Operatie NUP ontwikkelde. Bijvoorbeeld de impactanalyse, waarmee op allerlei aspecten wordt onderzocht of een voorziening daadwerkelijk implementeerbaar is bij gemeenten, voordat deze wordt ingevoerd. In brede samenspraak met gemeenten worden knelpunten in kaart gebracht en daarmee gaat Operatie NUP terug naar i-NUP. Als gevolg daarvan werd onder meer het Handelsregister verbeterd en worden aanpassingen doorgevoerd in Digimelding en Digilevering. “Achter deze impactanalyse zit een internetconsultatie, waarmee Operatie NUP veel gemeenten aftapt. Zodat ik weet dat er honderden gemeenten hebben meegedaan aan zo’n analyse. Dat is wat mij betreft echt de kracht van Operatie NUP: ze weten alle gemeenten te bereiken, niet alleen de voorlopers. Dat geldt niet alleen voor de impactanalyse, maar ook voor instrumenten als de i-Spiegel en de i-NUP Academy. Dat maakt ze heel effectief in de generieke implementatieondersteuning.”
Van en voor gemeenten
“Als Operatie NUP er niet was geweest, dan had het er voor ons heel anders uit gezien. Ze zijn erin geslaagd om de bulk van alle gemeenten goed en effectief te benaderen en te ontsluiten. Dat heeft mij aangenaam verrast. Door de samenwerking met Operatie NUP zijn we veel verder gekomen dan in het tijdperk van vóór i-NUP”, concludeert Evelo. Dat komt vooral doordat Operatie NUP echt van en voor gemeenten is. Het programma wordt weliswaar mede gefinancierd door het Rijk, maar de invulling ervan is volledig overgelaten aan VNG en KING. “Dat vertrouwen in elkaar leidt er onder meer toe dat de vertaalslag naar gemeenten optimaal wordt gemaakt, waardoor de implementatie sneller gaat.” Dat gaat niet alleen over draagvlak, maar ook over het ontwikkelen van de gemeenschappelijke taal, want juist door de verbinding met de gemeentelijke praktijk is de kwaliteit van het Stelsel verbeterd. “Algemeen gesproken is de winst van onze samenwerking dat we straks een stelsel van basisvoorzieningen hebben dat goed beheersbaar is. En in de volgende fase daarom ook goed hanteerbaar. Voor alle partijen.”
