Inzicht in gegevensgebruik door de overheid

Welke gegevens gebruikt een gemeente voor het verstrekken van een kiezerspas? Welke gegevens heeft Justis nodig voor een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG)? Of de Dienst Toeslagen voor een kindgebonden budget? Inwoners, bedrijven en andere belanghebben kunnen met dit soort vragen over gegevensgebruik door de overheid nu terecht op de website GegevensbijBesluiten.overheid.nl. Die is afgelopen 22 januari gelanceerd door staatssecretaris Alexandra van Huffelen van Koninkrijksrelaties en Digitalisering.

Overheidsorganisaties hebben gegevens nodig om goede dienstverlening te bieden. Om te voorkomen dat inwoners steeds opnieuw dezelfde gegevens moeten aanleveren, of dat er fouten ontstaan, wisselen overheden onderling gegevens uit. Als gewone Nederlander of bedrijf heb je daar weinig zicht op. Je hebt het recht om bij individuele organisaties in te zien welke gegevens zij over je beheren, maar hoe gegevens uit verschillende administraties in samenhang worden gebruikt bij het nemen van besluiten was daarmee nog niet duidelijk. Ook was het lastig te controleren welke gegevens gebruikt zijn om een besluit te nemen, waardoor je eventuele fouten niet eenvoudig kon herleiden. Dit verandert nu met deze website. Met een paar kliks kun je hier vinden welke gegevens worden geraadpleegd voor een besluit.

Waardengedreven digitaliseren

Regie op het digitale leven hebben is één van de drie kernwaarden in de Werkagenda Waardengedreven Digitaliseren, de beleidsagenda van het kabinet. De andere twee uitgangspunten daarin zijn dat iedereen kan meedoen in de digitale wereld en de digitale wereld kan vertrouwen. Tijdens de lancering benadrukte staatssecretaris van Huffelen de waarde van transparantie: “Het is ontzettend belangrijk dat mensen weten hoe wij als overheid besluiten nemen en waar we die op baseren.” Van Huffelen noemt GegevensbijBesluiten.overheid.nl een mooi voorbeeld van het verbeteren van de positie van burgers: “als je niet weet hoe de overheid besluiten neemt, dan kun je ook geen regie hebben.” Volgens de bewindspersoon is dit een ontwikkeling die nog niet af is: “dit is een eerste stap naar veel meer: gepersonaliseerd inzicht in besluiten, versimpelen van hoe wij werken en het bieden van proactieve dienstverlening”.

Diversiteit aan besluiten

Van een vergunning voor valkeniersactiviteiten tot de kiezerspas. De diversiteit aan besluiten op de website GegevensbijBesluiten.overheid.nl is groot. Dat worden er in de loop van dit jaar alleen maar meer. Er zijn van verschillende gemeenten al 20 besluiten gepubliceerd, waarvan de meeste door de gemeente Delft. Van de sociale dienst tot burgerzaken, belastingen en de ambtenaar van de burgerlijke stand. Het Centraal Administratie Kantoor (CAK), dat onder meer de eigen bijdragen voor de Wet Maatschappelijk Ondersteuning en de Wet Langdurige Zorg int, heeft inmiddels negen besluiten gepubliceerd en refereert ook op de eigen website naar Gegevens bij Besluiten.

Vervolg

Er is ook nog een weg te gaan. Eind 2024 moeten er 600 besluiten gepubliceerd zijn. Ook is de ambitie dat de site steeds meer gebruikt gaat worden, zowel door burgers als door overheidsorganisaties zelf. Eind 2026 moet voor de 25 belangrijkste overheidsbesluiten inzichtelijk zijn welke specifieke persoonsgegevens er gebruikt zijn. Ondertussen moeten we ook blijven inzetten op het versimpelen van hoe wij als overheidsorganisaties werken en gaan we dienstverlening steeds meer proactief aanbieden.

Na de lancering ging Staatssecretaris van Huffelen in gesprek met Marije Wolsink (CAK), Christa Klijn (Werken aan Uitvoering) en Martina Huijsmans (gemeente Delft). Het CAK en de gemeente Delft hebben al verschillende besluiten gepubliceerd. En in totaal staat de teller nu op 101. Ontzettend goed om te merken met hoeveel drive zij werken aan het begrijpelijk en inzichtelijk maken van belangrijke overheidsbesluiten voor iedereen in Nederland. Gezamenlijk werd geoordeeld dat het inzicht in gegevens bij besluit een goede eerste stap is.