Persoonlijke Regelingen Assistent (PRA) maakt complexe regels inzichtelijk

Sociale allianties smeden, burgers actief betrekken, software ontwikkelen met innovatieve technieken zoals legal engineering en self-sovereign identity… het programma Persoonlijke Regelingen Assistent omvat het allemaal. En het heeft ook nog een maatschappelijk relevant doel.

Het programma Persoonlijke Regelingen Assistent (PRA) wil burgers inzicht geven in overheidsregelingen. Zodat ze bijvoorbeeld de steun kunnen krijgen waar ze recht op hebben. Of niet verrast worden door een belastingaanslag die hoger is dan ze verwachten. PRA valt onder het programma Innovatie in Dienstverlening van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Marieke van Putten, coördinerend beleidsmedewerker bij het ministerie van BZK en opdrachtgever van het project: “Wat ik belangrijk vind aan PRA is dat het nieuwe technologie inzet om een landelijke, generieke applicatie te ontwikkelen waarvan losse componenten bruikbaar zijn voor andere, lokale initiatieven. De PRA geeft burgers en ondernemers transparantie in de regelingen die er zijn, toegespitst op hun situatie. De assistent kan bijvoorbeeld een onderdeel worden van voorzieningen in het sociaal domein die de burger ondersteunen. Er is veel interesse in, onder meer vanuit het domein werk en inkomen.”

Proactieve dienstverlening

ICTU-programmamanager Bill Kuipers vertelt over de achtergrond van het programma: “Het idee voor PRA is aan het begin van Corona geboren. Toen hebben we in twee weken tijd een regelingenchecker gebouwd, waarin ondernemers hun KvK-nummer konden invullen en direct zagen voor welke coronasteunmaatregelen ze in aanmerking kwamen. We vroegen ons af of we dit breder konden gebruiken.

Nu werken we aan de dienstverlening van de toekomst: proactief en over overheidsgrenzen heen. Een inwoner die problemen ervaart met financieel rondkomen zou niet op zoek moeten gaan naar kindgebonden budget of een individuele inkomenstoeslag, maar op basis van ingevulde gegevens een beeld krijgen wat er aan regelingen beschikbaar is en hoe dit zou kunnen helpen. Ook als een wijziging in de persoonlijke situatie van invloed kan zijn op lopende regelingen wil je dat men proactief hierover wordt benaderd.”

Wetgeving in modellen

In PRA werkt ICTU onder meer samen met TNO en past het de methodiek van Calculemus-Flint toe. Kuipers: “Calculemus-Flint is een manier om wetgeving te vatten in modellen. Deze modellen gebruikt de PRA om bijvoorbeeld te toetsen of iemand in aanmerking komt voor een regeling. Er wordt daarmee een knip gemaakt tussen wetgeving en het programmeren van software. Ook blijft het transparant op basis van welke regels software een besluit neemt. We kijken daarnaast naar meer methodes voor het modelleren van wetgeving. Daarbij kijken juristen van Pels Rijcken en CMS mee of wat we maken juridisch en ethisch houdbaar is.”

Nog een innovatie: de Persoonlijke Regelingen Assistent wil gebruik­maken van het concept van self-sovereign identity. Daarbij komt de kennis van de Dutch Blockchain Coalition, waarmee ICTU ook samenwerkt, goed van pas. Van Putten: “PRA maakt zoveel als mogelijk gebruik van voorzieningen die al elders binnen de overheid ontwikkeld zijn of worden. In die zin is het goed dat het project bij ICTU is belegd, omdat zij veel andere trajecten binnen de overheid doen. Ze staan midden in deze ontwikkelingen.”

Sociale alliantie

Als je een toepassing bouwt voor burgers, dan is het logisch dat je burgers daarbij betrekt. Zij weten immers zelf het beste waar ze mee geholpen zijn.

Dat is waar Serina van de Kragt zich bij PRA mee bezighoudt: “Burgers betrekken klinkt gemakkelijker dan het is. Want het gaat om een doelgroep die moeilijk te bereiken is, bijvoorbeeld omdat ze digitaal niet zo vaardig zijn, of omdat ze een ingewikkelde relatie hebben met de overheid. We proberen een sociale alliantie te bouwen met partijen als bibliotheken, scholen en andere maatschappelijke organisaties. En we gaan regelmatig zelf het gesprek aan op straat, bijvoorbeeld op de Haagse Markt, de Dappermarkt en de Huishoudbeurs.”

Stapsgewijze aanpak

Het programma wordt stapsgewijs gedaan. Om te werken naar de generieke applicatie voor alle regelingen wordt aan de hand van specifieke use cases gewerkt. Zo betrekken we zowel belangrijke overheidsorganisaties als de ondernemers en burgers voor wie zij de dienstverlening willen verbeteren. Eén use case wordt gedaan met de Belastingdienst. Mensen die net met pensioen zijn of binnenkort met pensioen gaan, krijgen met de PRA inzicht in hoeveel belasting ze moeten betalen. De aanslag kan hoger uitvallen dan gedacht, als mensen naast AOW een pensioen ontvangen. Dat levert nu soms verrassingen achteraf op. Als je in de PRA al kunt zien dat je meer belasting moet betalen, dan kun je de voorlopige aanslag aanpassen. “De Belastingtelefoon krijgt hier veel vragen over, er is behoefte aan inzicht hierin”, vertelt Kuipers. Het programma bouwt in nauwe samenwerking met de Belastingdienst een prototype van een PRA voor deze use case en betrekt parallel daaraan de doelgroep, zodat wat ze doen aansluit bij hun behoefte.

Kuipers concludeert: “We kiezen met de aanpak van use cases voor het stapsgewijs bouwen van de PRA. Wat we ontwikkelen, wordt ook in volgende use cases gebruikt. Doordat overheden zelf use cases aandragen, vergroten we het draagvlak en de kans dat de toepassing een plek krijgt in het dienstverleningspakket van de gehele overheid.”