In Memoriam Frank Kuitenbrouwer
Begin maart 2025 is Frank Kuitenbrouwer overleden. Hij was journalist bij NRC Handelsblad. Hij behoorde tot een journalistieke generatie die, al dan niet op verzoek van de hoofdredacteur, altijd nog even ‘een stukje moest tikken’. Terwijl collega Jan Jacobs begin jaren tachtig in de Volkskrant schreef over de opkomst van de personal computer, uitte jurist Kuitenbrouwer steevast zijn zorgen over de maatschappelijke gevolgen van computergebruik.
Voorzichtigheid was geboden. De vinger omhoog. Databanken met persoonsgegevens, ‘computer matching’, privacy en zelfs de kwetsbaarheid van de ontluikende gecomputeriseerde maatschappij hadden in het bijzonder zijn aandacht. Hij bleef deze lijn volgen tot zijn afscheid van de krant in 2005 (en daarna). Altijd met een scherpe blik op de keerzijde van de medaille en met oog voor verschillende perspectieven. Dankzij Frank Kuitenbrouwer werd de lezer van dit kwaliteitsmedium telkens geïnformeerd en gewaarschuwd: let op, zie wat er gaande is.
De kwalificatie ‘gezaghebbend’ voor Frank Kuitenbrouwer is niet overdreven. Als juridisch redeacteur en commentator schreef hij niet alleen over de juridische gevolgen en rechtsaspecten van computersystemen en netwerken, maar ook over juridische ontwikkelingen in bredere zin. Verplicht leesvoer voor de juristerij in Nederland. Van kort-gedingrechter tot student.
Dat neemt niet weg dat recht en computer een bijzondere plaats innamen in zijn lange loopbaan. In dit domein vervulde hij in 1990 een tijdelijke leerstoel (de Belle van Zuylen-wisselleerstoel) aan de rechtenfaculteit van de Universiteit Utrecht, zijn alma mater. Zijn oratie op 28 februari 1990, getiteld “Wanneer computers koppelen… Over noodzaak massaal toezicht per computer beter te controleren”, behoeft nauwelijks nadere toelichting.
In 1991 verscheen zijn monografie Het recht om met rust gelaten te worden; Over privacy. De titel was een eerbetoon aan de Amerikaanse juristen Louis Brandeis en Samuel Warren, die in december 1890 in de Harvard Law Review met verve pleitten voor een fundamenteel recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer, overigens naar aanleiding van de sensatiejournalistiek.
Daarnaast ontving Kuitenbrouwer in 1982 de eerste Persprijs Jacques van Veen voor justitieverslaggeving. Wat hem verder typeerde, was dat het vaste praktijk werd dat zowel de minister van Justitie acte de présence gaf op de Nationale Privacy Symposia van het Nederlands Genootschap voor Informatica (NGI) – sinds 1982 – als de juridisch commentator van de kwaliteitskrant. Op gelijk niveau.
