Keynote: ‘Overheid, wees niet bang voor AI’

Bas Haring is Volksfilosoof en hoogleraar Publiek begrip van wetenschap aan de Universiteit Leiden

Het geweld dat ChatGPT op dit moment ten toon spreidt, doet Bas Haring denken aan de spannende opkomst zo’n 25 jaar terug van het internet. Haring was toen gepromoveerd op kunstmatige intelligentie, een vakgebied dat tijdens zijn studie eind jaren tachtig nog onderdeel was van de faculteit filosofie. Haring wentelde zich in het internetgebeuren en woonde en werkte een tijdje in Silicon Valley. Daar hadden gebruikers de hele dag al hun computer aan staan met internetverbinding. In Nederland nog ondenkbaar, hier moest je inbellen. Met AI beleeft informatietechnologie een vergelijkbare hausse. Niet dat er iets magisch is gebeurd. De computer is niet intelligent, maar kan ongelooflijk veel sneller rekenen dan twintig jaar terug. De rekenkracht stelt de algoritmen in staat om te leren, en dat zou je denken kunnen noemen.

Belangrijk is wat nu voor overheden verstandig is om te doen? Denk klein, adviseert Haring. “Begin met iets kleins. Pak een denktaakje, bijvoorbeeld het produceren van een stukje standaardtekst, en geeft dat aan de computer. Laat de computer zo een aantal van dit soort denktaakjes te automatiseren. Vertrouw er maar op dat dit goed gebeurt. Zo kun je het werk van de overheid voor een groot deel prima automatiseren.” Waar het eindigt, is het meest interessant, stelt Haring, want misschien gebeurt er wel iets groots.

Bang zijn is niet nodig, denk aan de mogelijkheid dat data niet gedeeld mogen worden of dat er regels worden overtreden. Beter is een zekere mate van blijmoedigheid aan de dag te leggen. “Je geeft ook veel data weg aan Apple, als je daar producten van gebruikt. Ik vertrouw erop dat Apple deze data niet weggeeft.” Wat ook voor de overheid geldt, aldus Haring “Zolang ik de overheid vertrouw, mag ze alles over mij weten en deze data delen. Ik denk ook niet dat AI de essentie van de overheid verandert. Het voordeel van digitalisering voor de overheid is juist wèl dat ze haar ratjetoe aan activiteiten op allerlei verschillende afdelingen, taken en toepassingen naar de buitenwereld toe veel meer kan stroomlijnen. Communicatie met inwoners en bedrijven kan prima via scripts en chatbots, zolang dat maar op een eenduidige manier plaatsvindt. De buitenkant van de overheid kun je zo heel consistent maken. Aan de binnenkant hoeft er niets te veranderen. Wat aantoont dat AI niets engs is.”