De arbeidsmarkt van morgen vraagt om stevig geschoolde krachten die soepeltjes switchen tussen banen en sectoren.
De tuin ligt er piekfijn bij, de kasten zijn opgeruimd en de nog te lezen stapel boeken is geslonken tot een overzichtelijk geheel. Met Teams gaan we van meeting naar meeting, helpen tussendoor de kinderen met hun online-lessen, bakken ons eigen brood en volgen de online-cursus of de webinar die al zo lang op het programma stond.
Natuurlijk missen we onze collega’s, het praatje bij de koffieautomaat en zelfs de soms taaie vergaderingen. En natuurlijk zijn we bezorgd over onze gezondheid en die van onze naasten. Over de bedrijven die omvallen, de banen die zullen verdwijnen en over het onzekere lot van de talloze zzp’ers en flexwerkers die onevenredig hard worden geraakt. In een stad als Amsterdam deed ongeveer de helft van deze omvangrijke groep, ofwel zo’n 40.000 mensen, al een beroep op de Tozo-regeling.
Die – terechte – bezorgdheid maakt dat velen hopen dat we zo snel mogelijk de draad van het pre-corona leven weer oppakken. Ik behoor niet tot die groep. Graag zou ik zien dat we deze periode, waarin alles wat tot voor kort vanzelfsprekend was op losse schroeven staat, benutten voor een diepgaande analyse van waar we als samenleving staan en welke richting we op willen. Eerder al hield ik in het blog Lof der Traagheid een pleidooi voor bezinning en vertraging. Dat betrof in de eerste plaats een bezinning over de effecten van de technologische revolutie en het juiste antwoord daarop.
Maar we kunnen het ook breder trekken, gevoed door de ervaringen van deze corona-periode. Een periode waarin we herontdekken hoe vitaal de vitale beroepen zijn en hoe achteloos we daaraan voorbij zijn gegaan, waarin het belang en de onontkoombaarheid benadrukt wordt van digitalisering – en niet alleen die van het onderwijs – en we de heilzaamheid ervaren van rust en ruimte, in plaats van altijd maar ‘druk’, ‘druk’, ‘druk’. Laten we, kortom, zoeken naar ‘een nieuw normaal’, in plaats van terug te hollen naar het ‘oude normaal.’ Een gedachte die werd verstrekt na het lezen van het boek Gratis geld voor iedereen, van Rutger Bregman. Los van de haalbaarheid van zijn pleidooi voor een vijftien-urige werkweek, gekoppeld aan een basisinkomen voor iedereen, ben ook ik ervan overtuigd dat we de arbeidsmarkt op een andere wijze zullen moeten organiseren, één die aansluit bij een toekomst waar door technologisering en robotisering voor minder mensen werk zal zijn. Dat vraagt om een herverdeling van arbeid en om een ander manier van denken over werk en vrije tijd. Een aanzet daartoe werd gegeven door de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) in het begin dit jaar verschenen rapport Het betere werk. De Nieuwe maatschappelijke opdracht.
Werken is goed, schrijft de WRR. Werken bevordert de gezondheid en het welzijn van mensen, zorgt voor sociale samenhang en draagt bij aan de productiviteit. Tenminste, als het goed werk is, wat volgens de WRR inhoudt dat het werk financiële zekerheid oplevert, een zekere vrijheid biedt en dat er voldoende tijd en ruimte overblijft voor zorgtaken en een privéleven. En, zou ik graag aanvullen, voor permanente scholing. Ik heb, deels gebaseerd op eigen waarneming, het idee dat nog steeds te weinig mensen doordrongen zijn van het belang hiervan, dit terwijl de arbeidsmarkt van morgen juist vraagt om stevig geschoolde krachten die soepeltjes switchen tussen banen en sectoren.
Anders dan in landen als Zweden en Finland investeren wij te weinig in (om-) scholingstrajecten die de overstap van de ene naar de andere baan, al dan niet binnen de eigen sector, faciliteren. Laten we dat beter (digitaal) faciliteren en ondertussen ervoor zorgen dat we in het nieuwe normaal ook de rust en ruimte hebben voor vrijwilligerswerk, mantelzorg of desnoods het bakken van een brood. De economie is er om de samenleving te laten floreren en niet andersom.
Larissa Zegveld is algemeen directeur van Wigo4it, de coöperatie van de sociale diensten van Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht op het gebied van informatievoorziening. Begin 2019 werd zij benoemd tot voorzitter Forum Standaardisatie, ingesteld door de Nederlandse overheid met als doel het gebruik van open standaarden in de publieke sector te stimuleren.
