Als er één ding duidelijk is geworden tijdens de Strategische Conferentie van de Gebruikersvereniging Centric, dan is het dat er binnen gemeenteland veel aan het veranderen is. ‘Samen’ is daarbij het adagium. Of zoals Patrick van Domburg, voorzitter van de GV Centric het zei: “Leveranciers, gemeenten, VNG en gebruikersverenigingen zijn veel meer met elkaar de koers aan het ontwikkelen.”
Overzicht van de plenaire zaal tijdens de strategische conferentie ‘2020 and beyond..’ Beeld: Lex van Lieshout
“Wat komt er de komende tijd op ons af en waar zijn we mee bezig?” Kort samengevat was dat de insteek van de strategische conferentie. Eén van de onderdelen die op gemeenten afkomt, is de cloud, onderwerp van het eerste plenaire debat op de conferentie. Dagvoorzitter Mark Bressers wilde van de aanwezigen weten wie denkt aan of ook al daadwerkelijk aan de slag is met de cloud, maar dat leverde verrassend weinig respons op. De Belastingsamenwerking Rivierenland heeft al wel de weg naar de cloud gevonden en volgens directeur Mary Scholtus was dat ook onvermijdelijk. “Belastingpakketten worden steeds complexer, vereisen steeds meer maatwerk en daarvoor ontbreekt het ons aan menskracht. Het maakte onze organisatie kwetsbaar.”
Patrick van Domburg, voorzitter van de Gebruikersvereniging Centric
Dagvoorzitter Mark Bressers
2020 and beyond..’
Dit artikel is een terugblik op de Strategische Conferentie Gebruikersvereniging Centric ‘2020 and beyond..’, een initiatief van de Gebruikersvereniging Centric en Centric, in samenwerking met iBestuur. De bijeenkomst werd gehouden op woensdag 4 maart in Capital C in Amsterdam. Deelnemers konden tijdens de conferentie meerdere themasessies meepakken over Smart Cities en 5G, Omgevingswet en Big data en cybersecurity.
Frank de Nijs, enterprise innovator bij Centric, herkent de stap die Rivierenland maakte. “Het tempo waarin de maatschappij verandert, neemt alleen maar toe en functionaliteit wordt daarin steeds belangrijker. Tegelijkertijd neemt ook de complexiteit van ICT-systemen toe. Cloud- en SaaS-oplossingen zijn dan een logische stap.” De Nijs noemt de groei van dit soort oplossingen bij gemeenten “gestaag.”
Han Wammes, manager leveranciersrelaties en marktontwikkeling bij VNG Realisatie, ziet ook die gestage groei en wat hem betreft is het maken van afspraken en bundeling van kennis dan ook een must. Die bundeling van kennis gebeurt onder meer in de door VNG Realisatie beheerde fora. “Zo is er een forum over inkoopvoorwaarden, waar veel vragen binnenkomen over de stap naar de cloud.”
Plenair debat over cloud en SaaS. Met microfoon Han Wammes (VNG Realisatie). Links van hem Frank de Nijs (Centric) en Mary Scholtus (Belastingsamenwerking Rivierenland)
Over bundeling van kennis gesproken: de Belastingsamenwerking Rivierenland kwam in contact met de gemeente Amsterdam. Zij kwamen tot de conclusie dat van hun generieke belastingprocessen tachtig procent overeen kwam. Voor beide partijen was dat reden genoeg om op belastingniveau gezamenlijk op te trekken richting SaaS. Op korte termijn sluit ook GBLT, een belastingsamenwerking in Zwolle en omgeving, aan bij het initiatief. Scholtus: “Het zorgt ervoor dat we steeds meer processen generieker kunnen maken.” Een rondje in de zaal maakte duidelijk dat ook in andere domeinen het gros van de processen op elkaar lijkt. “Vaak is tachtig tot negentig procent van die processen gelijk. In het inkomensdomein is vrijwel honderd procent gelijk. Alleen door de historie wordt het anders uitgevoerd. Het grootste probleem is om die kloof te overbruggen”, aldus één van de deelnemers aan de discussie.
Als de cloud en SaaS zoveel voordelen bieden als wordt gezegd, wat zouden gemeenten dan moeten doen om de eerste stap daar naartoe te zetten? Wat Wammes betreft moeten gemeenten sowieso hun data transparant maken, los van de discussie over al dan niet naar de cloud. Han Wammes zou verder graag zien dat er een prototype van een applicatie komt die goed werkt. “Pak er eentje die écht significant is. Dat helpt om organisaties over de streep te trekken. En doe het vooral stapje voor stapje. Er zijn een paar honderd applicaties bij een gemiddelde gemeente en dat pas je niet in één keer aan.” Ook Frank de Nijs pleit voor een geleidelijke implementatiestrategie. “Begin bij minder ingrijpende onderdelen van het applicatielandschap, zodat klanten de mogelijkheid hebben om mee te bewegen.”
Common Ground
Een ontwikkeling die ook op gemeenten afkomt, of eigenlijk de gemeentegrens al is gepasseerd, is Common Ground, onderwerp van het tweede debat. De ontwikkeling daarvan is inmiddels zover dat, wat betreft Maarten Hillenaar, directeur Centric PSS, de eerste concrete stappen ook gezet kunnen worden. Volgens Hugo Aalders, directeur van VNG Realisatie, is de lastigheid daarbij dat je én rekening moet houden met de koplopers én met de rest van het peloton. “Dat betekent dat je moet balanceren om de juiste stappen te zetten.” Hillenaar vindt het daarbij wel belangrijk dat er keuzes gemaakt worden voor meerdere jaren. “Ook al omdat leveranciers moeten weten waar zij aan toe zijn. In dat kader zou ik willen spreken over betrouwbaar opdrachtgeverschap.” Henk Verbunt is gemeentesecretaris van Noardeast-Fryslân en hij is blij dat Common Ground een einde kan maken aan de ‘ICT-spaghetti’. “Het zorgt ervoor dat onze primaire bedrijfsvoering en dienstverlening soepeler verlopen. Wat ons betreft is de keuze voor een leverancier daarbij niet doorslaggevend. Voor ons telt dat we gewoon spullen willen hebben die werken.” Verbunt vindt wel dat, als het gaat om Common Ground, regie noodzakelijk is.
Plenair debat over Common Ground. Achter de tafels, van links af: Henk Verbunt (gemeente Noardeast-Fryslân, Maarten Hillenaar (Centric) en Hugo Aalders (VNG Realisatie).
Wie moet die regie dan pakken? Is dat VNG Realisatie? Bijvoorbeeld waar het gaat om het aanbesteden van software? Maarten Hillenaar ziet wel een rol weggelegd voor VNG Realisatie als broker. “Nu zie je dat met aanbestedingen binnen gemeenten veel geld gemoeid is, terwijl de aanbesteding niet oplevert wat de bedoeling was, namelijk een gelijk speelveld of bijvoorbeeld de toetreding van nieuwe Europese spelers. Op het moment dat VNG Realisatie de rol van broker pakt, zou je kunnen gaan werken met mini-competities, waarbij gemeenten zelf bepalen met welke leverancier zij in zee willen gaan.” Hugo Aalders leek niet gelijk enthousiast over het plan van Hillenaar en ziet meer in het plan waarbij samenwerkingsverbanden gezamenlijk de kar trekken als het gaat om aanbestedingen. Maar volgens één van de aanwezigen is het probleem met samenwerkingen juist dat je in veel gevallen toch vaak al snel de vraag krijgt voorgeschoteld wie wat gaat betalen. Kortom: de eerste veranderstappen binnen gemeenten zijn gezet, maar het is al met al nog geen gelopen race.
Smart cities en 5G
In de sessie over Smart Cities en 5G kwamen René Vroom (foto), hoofd Innovatie bij het Agentschap Telecom en Ger Baron, CTO bij de gemeente Amsterdam, aan het woord. Volgens Vroom is 5G meer dan een snelle variant van 4G. “Laat je daarbij niet in de luren leggen door operators die zeggen dat het alleen via hen kan”, aldus Vroon. “5G biedt veel meer mogelijkheden met netwerken, lokale netwerken, bedrijfsspecifieke netwerken (denk aan industrieterreinen, campussen, et cetera). Ook dat is straks allemaal mogelijk via het protocol van 5G. Kort samengevat kun je zeggen dat aan 5G technische, maatschappelijke en bestuurlijke vraagstukken hangen, die we gezamenlijk dienen aan te pakken. Gemeenten hebben daarbij een hele belangrijke rol, onder meer voor toepassing op het gebied van vitale, publieke voorzieningen (lokaal beleid).”
(Klik op illustratie voor vergroting)
Big data en cybersecurity
Koen Gijsbers (foto), voormalig CIO van het ministerie van Defensie en hoofd IT en cyber van de NAVO: “Een piloot van een vliegtuig is een groot gedeelte van zijn tijd aan het testen of aan het trainen in een simulatieomgeving. Hoe vaak doen we dat in cyber? We moeten in de meeste gevallen achteraf de schade herstellen. Kijk naar wat er is gebeurd met de Universiteit Maastricht of het ziekenhuis in Leeuwarden. Ik pleit ervoor dat we ook in het cyberdomein veel meer gaan testen en trainen. Niet alleen techneuten, maar ook de mensen in de bestuurskamer”, zo schetste Gijsbers, die samen met Sanne van Denderen, manager Cyber Resillience bij de Volksbank, de sessie over big data en cybersecurity voor zijn rekening nam.
(Klik op illustratie voor vergroting)
Omgevingswet en DSO
Stikstofproblematiek dreigde de economie op slot te gooien. De provincie Noord-Brabant probeert de boel weer in beweging te krijgen met behulp van data. De data van het RIVM is gebaseerd op een beperkt aantal meetpunten en modelberekeningen. In de sessie toonde Marcel Thaens, CIO van de provincie, een dataviewer die de afgelopen maanden ontwikkeld is, waarin reële data over uitstoot, stikstofbronnen, bedrijfsactiviteiten en natuurwaarden per natuurgebied zijn uitgewerkt. “Deze data hadden we tot onze beschikking moeten hebben toen het stikstofprobleem aan de orde kwam!” Op basis van deze data wordt bijvoorbeeld met boeren over – vrijwillige – uitkoop gesproken. In de sessie ging Ko Mies uitgebreid in op de ontwikkelingen met betrekking tot de Omgevingswet en het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). Mies is programmamanager Omgevingswet DSO bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten.
(Klik op illustratie voor vergroting)
Fotografie: Lex van Lieshout – Tekeningen: Getting the Picture
