Blockchaintechnologie roept nog tal van vragen op. Zeker voor alfa's. Misschien helpt het om een discussie van alfa’s en bèta's op te starten, waarbij al die vragen aan de orde komen.
Zelden is over een nieuwe IT-ontwikkeling in korte tijd zoveel gezegd en geschreven als over de blockchain en evenzeer zelden moest ik bij het horen en lezen daarvan zo vaak denken aan Einsteins uitspraak: “If you can’t explain it simply, you don’t understand it well enough.”
In de hoop niet in eenzelfde fout te vervallen, toch nog wat nabranders op mijn blog Voor het Block gezet van augustus 2017 waarin ik mijn zorgen uitte over de complexiteit van de blockchain en de riskante politieke desinteresse voor dat fenomeen. Dat gaf aanleiding tot veel discussie. Inmiddels is wel duidelijk dat ik in mijn openhartig beleden gebrek aan inzicht in en begrip van de blockchain niet alleen sta. Een Amerikaanse topeconoom zei daarover: wie de blockchain wil begrijpen heeft minimaal drie doctorale titels nodig nl. in computerwetenschap, cryptografie en game-theorie. Welnu die bezit ik, had u al begrepen, niet.
De ambtenaren op EZ bij mijn weten trouwens ook niet en toch zijn die ijverig aan de slag met tal van blockchainpilots en -werkgroepjes. Hopen dus maar dat de politieke roerganger van dat ministerie, anders dan voorheen bij de onbedoelde leegloop van de Belastingdienst, nu wel in de gaten houdt wat daar onder zijn eindverantwoordelijkheid gebeurt. Wat meer kritische aandacht voor het krankzinnig hoge energieverbruik van de bitcoin-blockchain zou deze vaandeldrager van ons duurzaamheidsstreven trouwens evenmin misstaan.
Terug naar de hamvraag: moeten ook alfa’s de blockchain kunnen begrijpen? In de meeste reacties werd mijn standpunt dat begrijpen nu eenmaal voorwaarde is voor een adequaat regelgevend kader, onderschreven. Communis opinio is dat echter niet. Wie in een vliegtuig stapt, schreef iemand, wil veilig en op tijd aankomen maar hoeft ook niet te begrijpen hoe een straalmotor werkt. Me dunkt een manke vergelijking al was het maar omdat vliegveiligheid, met inbegrip van de werking van motoren, behalve aan streng overheidstoezicht aan duurzaam wetenschappelijk onderzoek en certificeringen is onderworpen. Instappen in een vliegtuig is bovendien, anders dan straks verplicht instappen in een door de overheid opgezette blockchain, een vrije keuze.
Een andere reactie betrof het fenomeen ‘minen’ waarbij ik kritische kanttekeningen had geplaatst. ‘Minen’ zou, aldus die reactie, specifiek bij de bitcoin horen en los staan van de blockchaintechniek. Vooropgesteld dat ‘minen’ ook bij andere cryptovaluta (bijvoorbeeld Etherreum en Dash) voorkomt, werken blockchains met een geprogrammeerd consensusmechanisme waarin is vastgelegd hoe transacties worden uitgevoerd en geverifieerd en nieuwe blokken aan de keten worden toegevoegd.
Dat consensusmechanisme moet zorgen voor een onvoorwaardelijk vertrouwen in de ‘integriteit’ van het systeem. Zeker bij de Bitcoin-blockchain, een wereldwijd open netwerk van deelnemers die elkaar niet kennen, is vertrouwen in de integriteit van het systeem absolute bestaansvoorwaarde. Daarom wordt in de Bitcoin-blockchain voor het consensusmechanisme gebruik gemaakt van het zogenaamde proof of work algoritme (PoW), een complexe en bewerkelijke methode waarbij ingewikkelde wiskundige puzzels moeten worden opgelost om de voorgeschreven consensus te bereiken. Bij dat onderdeel van het proces spelen ‘miners’, voorzien van speciale hard- en software, een belangrijke rol. Er bestaan echter ook andere consensus-algoritmen zoals de ‘proof of stake’ en de ‘proof of intelligence’ die, naar verluidt, minder bewerkelijk zijn. Wellicht is daarbij voor ‘miners’ geen rol weggelegd in welk geval de schrijver van de betreffende reactie gelijk heeft en mijn kritiek op ‘minen’ niet per definitie de blockchaintechniek als zodanig raakt.
Waar het mij uiteindelijk echter vooral om gaat is dat de blockchain, alleen al vanwege de voorspelde grote maatschappelijke en economische impact daarvan, veel te belangrijk is om er ondoordacht mee aan de haal te (laten) gaan. Van diverse kanten hoor ik dat consultants, voorheen wellicht nog als kenner van ‘best value procurement’ en nu gemakshalve vermomd als blockchainexpert, zich als vanouds in groten getale melden aan de poorten van overheidsinstanties en bedrijven. Welnu ik kan u verzekeren dat blockchain-experts niet of nauwelijks al bestaan.
Ook in mijn eigen vakgebied waarin tal van vragen over de blockchain waaronder IE-rechten, aansprakelijkheden, privacy, gebruik transactiegegevens, smart contracts, geschilbeslechting en toepasselijk recht al dan niet ten dele nog ter beantwoording openstaan, stuit ik bij herhaling op ontoegankelijk geschreven artikelen die vooral duidelijk maken dat de schrijver het ook zelf niet begrepen heeft.
Wat nu vooral nodig is is een gezamenlijke discussie van alfa’s en beta’s waarbij die en vele andere vragen aan de orde komen en waar mogelijk een voorzet tot beantwoording daarvan kan worden gegeven. Een mooie gelegenheid voor iBestuur, zou ik denken, om daar het voortouw bij te nemen.
Dat blockchain voor grote maatschappelijke veranderingen zal zorgen LIJKT een feit.
Dat blockchain door adviseurs, consumenten, bedrijven wordt gekaapt en omarmd terwijl bijna niemand echt begrijpt hoe het werkt en wat de risico’s zijn, IS een feit. Dank Ruud, dat jij de spijker op zijn kop slaat.
Dat de overheid bij blockchain niet alleen de meest kritische toekomstige gebruiker moet zijn, maar ook een regulerende/wetgevende rol heeft, en tegelijkertijd de rol van toezichthouder dient te vervullen lijkt mij EVIDENT.
Eind vorige eeuw voelde iedereen aan dat het internet voor grote maatschappelijke veranderingen zou zorgen. Bedrijven en consumenten maakten elkaar gek, de internethype was een feit, en weinigen bleven in deze discussie bij de feiten.
Zullen we dit keer proberen te voorkomen dat de nieuwe Nina Brink binnenkort met de duimen omhoog op het Damrak staat? En zullen we met dit betaalde leergeld de blockchain risico’s (die voor blockchain m.i. vele malen groter zijn dan indertijd voor internet) zoveel mogelijk te voorkomen?
Dank Floor voor je positieve reactie. De overheid meet zich, met name als het om nieuwe IT-ontwikkelingen gaat, te vaak onbezonnen de rol van trendsetter aan en de markt maakt daar uiteraard dankbaar gebruik van. Dat was ook de Cie Elias, die er nog eens nadrukkelijk op wees dat de overheid eerst en vooral gebruik dient te maken van “proven technology” niet ontgaan. Ik vrees dat dat bij de huidige Blockchain-hype niet anders is terwijl juist nu zorgvuldig nadenken aan operationaliseren vooraf zou moeten gaan. Dat geldt temeer aangezien aan de blockchain een Libertijns gedachtegoed ten grondslag ligt dat uitgaat van een sterk terug tredende overheid en zoveel mogelijk zelfbestuur. Dat mag je allemaal vinden maar zeker daarom mag van de daarbij centraal staande partij worden verwacht dat ze serieus in de discussie participeert.