Burgers die op een Ontmoetingsplein in de keuken kunnen kijken van ondernemers en ambtenaren. Luchtfietserij?
Een nieuw jaar, een nieuw decennium. Wat gaat dat ons brengen? Veel veranderingen, zoveel is zeker. De digitale revolutie dendert onverminderd voort. Het is niet onverstandig daarop voorbereid te zijn, zelfs al weten we niet precies waarop.
Bij Wigo4it denken en hopen we dat burgers een steeds nadrukkelijker rol gaan spelen in de informatiesamenleving. Dat zij – over vijf, tien, vijftien jaar – op basis van realtime-infomatie meer en meer zelf vorm geven aan hun leven dat zich vooral in een digitale omgeving zal afspelen. De leefwereld wordt een beleefwereld, waar burgers als avatars spelenderwijs hun weg zoeken op een gemeenschappelijk digitaal platform van markt, overheid en burgers. Op dat platform, dat wij het Ontmoetingplein noemen, is de overheid niet langer eigenaar van de IT-systemen, maar abonnee. De e-overheid als een serious game.
Luchtfietserij? Nou nee, we zijn al op weg. Met Common Ground bijvoorbeeld, een soort digitale snelweg naar analogie van de befaamde Estlandse X-road. Common Groud is het technisch fundament onder het Ontmoetingsplein. Op dat plein worden diensten en services aangeboden, bijvoorbeeld voor het inkomensdomein, het terrein waarop wij actief zijn. Dat is nu een groot, complex wet- en regelsysteem, waar alles met iedereen is verweven. Dat ene grote systeem zouden we graag in samenwerking met markt en ketenpartners, willen opbreken in kleinere, behapbare brokjes die via Common Ground vervolgens beschikbaar zijn op het Ontmoetingsplein, zodat burgers er zelf over beschikken en het beheer kunnen voeren over hun eigen, gepersonaliseerde data.
Daarbij blijft het niet, we zijn in onze gedachten alweer een stap verder, mede dankzij onze enterprise architect Dirk Witte, die onvermoeibaar het ene na het andere wenkende digitale perspectief uit de hoge hoed tovert.
Net voor de oorlog, in 1938, verscheen het boek Homo Ludens van de beroemde historicus Johan Huizinga. In dit baanbrekende boek breekt hij een lans voor het belang van het spel voor cultuur en samenleving. Alles wat wij cultuur noemen komt voort uit spel. Geen wezenlijke vernieuwing zonder de spelende mens. Met wat goede wil kunnen we het Ontmoetingsplein, naar analogie van Huizinga, zien als een soort speelplein waarop burgers als avatars zich vrijelijk op bewegen. Op dat plein ontmoeten ondernemers, burgers en ambtenaren elkaar. Ze stellen elkaar vragen, sturen elkaar de gevraagde informatie toe, nemen een kijkje in elkaars keuken. Het spel van Huizinga is een serious game geworden van burgers, ondernemers en overheid.
Natuurlijk, tussen droom en daad staan sommige wetten in de weg en praktische bezwaren. Het vraagt om een totaal andere benadering en organisatiestructuur van de overheid.
In de informatiemaatschappij is de overheid niet langer diegene die alles bedenkt, organiseert en controleert. Het Ontmoetingsplein is van en voor iedereen. Gemeenten zijn niet langer eigenaar van de IT-systemen, maar abonnee en nemen alleen de services af die zij op dat moment nodig hebben. Ze zijn onderdeel van een dicht bij de burgers en bedrijven staand gemeentelijk eco-systeem, met services als arrangementen.
Het vraagt om een ingrijpende aanpassing van de wet- en regelgeving, zodat burgers in staat zijn de regie te voeren over hun eigen data en vorm te geven aan hun eigen leefwereld. Het vraagt om meer dan ik nu kan bedenken, maar gelukkig hoeft dat ook nu nog niet. Laat ons dat niet ervan weerhouden om al spelenderwijs dit pad verder te verkennen.
Larissa Zegveld is algemeen directeur van Wigo4it, de coöperatie van de sociale diensten van Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht op het gebied van informatievoorziening. Begin 2019 werd zij benoemd tot voorzitter Forum Standaardisatie, ingesteld door de Nederlandse overheid met als doel het gebruik van open standaarden in de publieke sector te stimuleren.
