Nog weinig Nederlanders bekend met algoritmeregister
Slechts 9 procent van de Nederlandse bevolking is bekend met het algoritmeregister waarin de algoritmes van verschillende overheidsinstanties zijn opgenomen, blijkt uit de nieuwste algoritmemonitor van KPMG Nederland. Tegelijkertijd daalt het vertrouwen in algoritmes.
Hoewel de bekendheid van algoritmes onder de Nederlandse bevolking aanzienlijk is toegenomen, valt op dat het vertrouwen in deze nieuwe technologie jaar op jaar een forse daling doormaakt. In 2023 is het vertrouwen met 22 procent gedaald ten opzichte van 2022, in lijn met de hoge percentages in voorgaande jaren.
Ook het vertrouwen in het gebruik van algoritmes stijgt slechts in beperkte mate gestegen, namelijk met maar 7 procent. Dat is een groot verschil ten opzichte van 2020, waar de toename van het vertrouwen ongeveer 12 procent was, maar wel iets meer dan in de jaren 2021 en 2022. Met de grotere bekendheid met algoritmes lijkt de bezorgdheid over hun rol in onze samenleving toe te nemen.
Over het algemeen geeft 42 procent van de bevolking aan negatief te staan tegenover het gebruik van algoritmes door overheidsinstellingen, en 43 procent bij ZBO’s en uitvoeringsorganisaties. De helft van de bevolking denkt dat uitvoeringsorganisaties niet eerlijk en transparant zijn over het gebruik van algoritmes. Overigens zijn de twijfels over eerlijkheid en transparantie bij het gebruik van algoritmes door banken en verzekeraars nog groter. Hier ligt dit percentage op 53 procent.
Algoritmeregister als bron van vertrouwen?
De oprichting van een algoritmeregister lijkt tot nu toe nog weinig bij te dragen aan het vertrouwen van burgers in algoritmes. Slechts 9 procent van de Nederlanders blijkt bekend te zijn met het register. Wel vinden bijna drie op de vier Nederlanders dat er een verplicht algoritmeregister zou moeten zijn. Op het initiatief van de overheid om een dergelijk register in te stellen wordt dus wel positief gereageerd.
Of het register uiteindelijk ook bijdraagt aan het vertrouwen in algoritmes is nog de vraag, schrijft KPMG. Positief staan tegenover het idee van een verplicht algoritmeregister betekent niet dat daarmee ook het vertrouwen in algoritmes groeit. ‘Sterker nog, slechts 12% vindt dat een algoritmeregister daadwerkelijk bijdraagt aan het vergroten van het vertrouwen in algoritmes. Dit roept de
vraag op of het algoritmeregister van de overheid wel het beoogde doel dient.
Toezicht is noodzakelijk
Vier op de vijf Nederlanders vinden het belangrijk dat er toezicht is op algoritmes. ‘Deze taak zou volgens een groot deel van deze meerderheid uitgevoerd moeten worden door (onafhankelijke) derde partijen, zoals accountants en toezichthouders. Opvallend is dat 12 procent van de circa 1000 respondenten van mening is dat een nieuw op te richten Ministerie van Digitalisering toezicht zou moeten houden op algoritmes. ‘Het is echter de vraag of de overheid en overheidsinstanties de capaciteit hebben om gedegen toezicht uit te oefenen’, schrijft KPMG.
Algoritme Vertrouwensmonitor 2023
KPMG doet sinds 2019 jaarlijks onderzoek naar het vertrouwen in algoritmes.
