Toegankelijkheid is niet alleen een ICT- of redactioneel vraagstuk. Van inkoop tot juridisch advies en van HR- tot portefeuillemanagement: het vraagt om aandacht en inzet van iedereen. Ook bij de overheid.
Beeld: Steve Buissinne / Pixabay
Meer dan vier miljoen Nederlanders met een of meerdere beperkingen lopen tegen problemen aan in digitale omgevingen. Denk aan mensen die (kleuren)blind of slechthorend zijn, die een lichamelijk beperking hebben of die moeite hebben met lezen en schrijven. En dan hebben we in Nederland ook nog te maken met een snel groeiende groep ouderen. Al deze mensen kunnen worstelen met online obstakels, zoals websites die geen toetsenbordnavigatie ondersteunen, teksten die door slecht contrast nauwelijks leesbaar zijn, filmpjes zonder ondertiteling, enzovoort. Het is belangrijk dat ook deze mensen altijd en overal gebruik kunnen maken van de digitale dienstverlening van de overheid. Gelukkig timmert de overheid hard aan de weg.
Week van de Toegankelijkheid
Van maandag 7 tot en met vrijdag 11 oktober is het de ‘Week van de Toegankelijkheid’. In dit kader staan we dagelijks stil bij dit onderwerp. In deze bijdrage aandacht voor de digitale dienstverlening van de overheid.
“Zoals Rijkswaterstaat openbare wegen beheert, zo beheert Logius een belangrijk deel van het digitale wegennetwerk voor de overheid met voorzieningen als DigiD en de Berichtenbox van MijnOverheid”, aldus Yvonne van der Brugge-Wolring, algemeen directeur van Logius. “Om ervoor te zorgen dat iedereen daar altijd en overal gebruik van kan maken, hebben we regels afgesproken met alle weggebruikers: open standaarden.” Daarnaast is er nu ook een wettelijk verplichting voor overheidsorganisaties om hun websites toegankelijk te maken en te houden ten behoeve van mensen met een beperking.
De verplichting staat in het Tijdelijke besluit digitale toegankelijkheid overheid. Vanaf 23 september 2019 dienen nieuwe websites van de overheid te voldoen aan de toegankelijkheidseisen uit dit besluit. Per september 2020 geldt dit voor alle websites (bestaande en nieuwe) en vanaf 23 juni 2021 ook voor alle mobiele applicaties van de overheid. Iedere overheidsorganisatie legt hierover verantwoording af door middel van de toegankelijkheidsverklaring op hun website. Om daarbij te helpen biedt DigiToegankelijk een invulassistent aan.
“We zien dat er bij overheidsorganisaties steeds meer aandacht is voor digitale toegankelijkheid. In de afgelopen maanden hebben we een goedbezochte roadshow georganiseerd door Nederland om kennis te delen over het onderwerp”, vervolgt Van der Brugge-Wolring. “Die aandacht is een mooie eerste stap, maar ik wil iedereen vragen om het ook echt te gaan doen: websites zo toegankelijk mogelijk maken én houden voor iedereen. Dat vereist voortdurende inzet van een organisatie.”
Toegankelijkheid is niet alleen een ICT– of redactioneel vraagstuk. Van inkoop tot juridisch advies en van HR- tot portefeuillemanagement: het vraagt om aandacht en inzet van iedereen. Het is daarom belangrijk om ‘in control’ te zijn. Dat betekent dat iedere organisatie zijn/haar website(s) regelmatig test of laat testen en dat, als die websites niet voldoen, men maatregelen treft om eventuele obstakels weg te halen. Want alleen zo wordt informatie structureel toegankelijker en begrijpelijker. Met als einddoel een digitale overheid die altijd en overal werkt voor iedereen.
Lees meer over de richtlijnen voor het toegankelijk maken van websites op www.digitoegankelijk.nl
Kanttekeningen :
1. toegankelijkheid (‘accessibility’) is in de Nederlandse realiteit al 20 jaar een farce. ‘Een maandenlange goedbezochte roadshow door Nederland’? En nu weer een ‘Week van de Toegankelijkheid’?
Zonder twijfel zitten degenen verantwoordelijk voor dit falen – ‘communicatie-deskundigen’, beleidsontwikkelaars en besluitvormers – vóóraan bij alle bijeenkomsten.
2. het gros van de communicatie-deskundigen, beleidsontwikkelaars en besluitvormers is uitsluitend geïnteresseerd in de ‘etalagefunctie’ van de website. Gekenmerkt door een minimum aan informatie en een overvloed aan verluchtigende plaatjes op groot formaat. Eénrichtingsverkeer richting burger is norm, verplichte contactgegevens ontbreken vaak.
3. compliance met Internet-standaarden voorkomt nagenoeg alle toegankelijkheidsissues.
Het gros van de communicatie-deskundigen, beleidsontwikkelaars, besluitvormers, webdesigners en webtesters was én is echter niet of onvoldoende bekend met webstandaarden waaronder SGML en W3C, laat staan met toegankelijkheidseisen als WAI/WCAG.
4, om voorgaande reden verzuimen communicatie-deskundigen, beleidsontwikkelaars en besluitvormers deze standaarden te vermelden in offerte-aanvragen en ontwikkel-/beheer-contracten. ‘Niet gevraagd’ betekent ‘Niet gespect’ en betekent ‘Niet geleverd’.
Verplichtstelling van de EN301549-standaard valt nu dus in de categorie ‘bewustwording’ en ‘proceswijziging’.
5. essentie van webstandaarden is dat de gebruiker centraal staat en het gebruik van websites op eigen behoefte kan toesnijden.
Bijna alle browsers bieden dan ook mogelijkheden – al dan niet via add-ons – om de toegankelijkheid en gebruik van websites aan de gebruikerskant te verbeteren, daarvoor zijn website-gimmicks zelden noodzakelijk.
6. gebruik door overheden en bedrijfsleven van MicroSoft- producten heeft over vele jaren tot op heden aanzienlijke schade aangericht aan browser-onafhankelijk webdesign en accessibility
7. de wettelijke verplichting – een flinterdunne AMVB getiteld ‘Tijdelijke besluit digitale toegankelijkheid overheid’ – kent alleen een inspanningsverplichting (‘onevenredige last’) en geen sanctiebepaling. Dat zal – in het verlengde van de AVG – leiden tot klachten over ‘te duur’, ‘niet uitvoerbaar’ en/of ‘te ingewikkeld’.
Het omzetten van de Europese richtlijn digitale toegankelijkheid naar deze AMVB heeft nota bene 1,5 jaar geduurd, met daarna nog eens een overgangsperiode tot 3 jaar.
8. persoonlijk contact tussen overheid en burger wordt nog steeds als terugval-scenario genoemd. Gelukkig maar. Al zit het gros van de overheden – en bedrijfsleven – daar niet op te wachten en doet men er alles aan dat te ontmoedigen. Het Ombudsman-rapport ‘Houd het simpel’ is illustratief.
9. conform Artikel 6. van de AMVB (‘Gefaseerde toepassing’) dienen websites die zijn gepubliceerd vanaf 23 september 2018 uiterlijk met ingang van 23 september 2019 aan de toegankelijkheidseisen te voldoen. Daarmee ontspringen websites die al een jaar niet zijn geactualiseerd de dans en krijgen nog een jaartje extra.
In alle gevallen een goede gelegenheid om tijdens deze ‘Week van de Toegankelijkheid’ even een actueel overzicht te publiceren. Gelet op Artikel 5 van de AMVB (‘Monitoring en rapportage’) is dat een fluitje van een cent.
10. ter illustratie : de pagina met het AMVB ‘Tijdelijke besluit digitale toegankelijkheid overheid’ komt ook al niet door de W3C Markup Validator:
validator.w3.org/check?uri=http
____________________________________
Meer informatie : http://www.w3.org/WAI/Resources/