Overheidsorganisaties waaronder de Belastingdienst willen niet inzichtelijk maken hoe ze met algoritmes burgers aanwijzen voor extra controles. Dat blijkt uit onderzoek van Follow the Money. De overheid gebruikt het argument dat kwaadwillende burgers controles kunnen omzeilen als zij de werking van een algoritme kennen.
Volgens Follow the Money staat het besluit op ‘gespannen voet met het recht om te weten waarom je bent aangewezen, zodat je je daar (bij de rechter) tegen kunt verweren. Bijvoorbeeld als je vermoedt dat een algoritme discrimineert.’
Resultaten verschillen
Het platform voor onderzoeksjournalistiek diende informatieverzoeken in om te testen hoe open overheidsinstellingen na de toeslagenaffaire over hun algoritmen zijn. De resultaten verschillen per organisatie. Sommige overheden gaven volledige openheid. Anderen, waaronder de Belastingdienst, boden nauwelijks of geen transparantie over hun algoritmen.
Nieuwe ongelukken
Deskundigen waarschuwen naar aanleiding van de bevingen voor nieuwe ‘ongelukken’ met algoritmen, zoals eerder gebeurde met de Toeslagenaffaire. Zonder transparantie is er te weinig rechtsbescherming voor de burgers. “De risico’s van het huidige kabinetsbeleid zijn van niet te onderschatten omvang”, stelt Ola Al Khatib van de Universiteit Utrecht tegenover Follow the Money. Zij vindt het ‘onrechtmatig’ dat de overheid elke vorm van inzage in of openbaarmaking van algoritmegebruik weigert.
Bitter weinig veranderd
De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) waarschuwde bovendien in het laatste jaarverslag dat bij het toezicht op algoritmen ‘pijnlijk duidelijk’ was dat ‘dat iedereen weliswaar geschokt is door de toeslagenaffaire, maar dat er nog bitter weinig veranderd is’.
