Shoot the moon

Door al het coronanieuws is het alweer enigszins op de achtergrond geraakt, maar toch is het nog maar een maand geleden dat met de nodige toeters en bellen het Nationaal Groeifonds werd gelanceerd. Dit fonds, beter bekend als het ‘Wopke-Wiebesfonds’, is bedoeld voor investeringen die, zoals in de toelichting werd vermeld, ‘op de lange termijn bijdragen aan het verdienvermogen van de Nederlands economie.’

Mooi initiatief, mooi bedrag ook, twintig miljard euro voor – voorlopig – vijf jaar.

Toch stond lang niet iedereen te juichen en eerlijk gezegd kan ik mij dat voorstellen. Ik mis visie. Anders dan Mark Rutte die jaren geleden alweer visie ‘een olifant die het uitzicht belemmert’ noemde, denk ik dat er juist grote behoefte is aan soort blauwdruk voor de toekomst. In eerdere blogs pleitte ik voor een soort bezinningsperiode over waar we staan als samenleving en welke kant we op willen. In het blog Lof der Traagheid ging het vooral over de effecten van de technologische revolutie en het juiste antwoord daarop. Maar je kunt het natuurlijk breder trekken, denk aan de arbeidsmarkt, het onderwijs, de zorg, het klimaat – op al die terreinen spelen grote, urgente vraagstukken die alleen kunnen worden aangepakt met een helder doel voor ogen. Dat doel is wat mij betreft geen terugkeer naar het oude normaal. Integendeel.

Maar wat dan wel? Over de noodzakelijke hervorming van de arbeidsmarkt verscheen van de hand van de commissie-Borstlap een stevig rapport. Zijn advies over een vergaande modernisering van de spelregels op de arbeidsmarkt, inclusief een persoonlijke ontwikkelingsbudget dat iedereen bij de geboorte meekrijgt, had wat mij betreft direct opgevolgd moeten worden. Dan waren we nu verder geweest. In diezelfde tijd hield de WRR (Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid) een pleidooi voor een basisbaan voor mensen met een uitkering en weinig kansen op de arbeidsmarkt. Ook al zo’n goed idee, dat navolging verdient, net als een basisinkomen zoals dat is voorgesteld door Rutger Bregman en waarvan ik een warm voorstander ben.

Een leven lang leren, duobanen, basisbanen, gratis kinderopvang, het dichten van de immense kloof tussen flex en vast werk — ze dragen allemaal bij aan een gezondere, duurzame arbeidsmarkt en daarmee aan een gezonde, sterkere samenleving.

Eigenlijk wil ik in dit blog weg van de rapporten en analyses van professionals, hoe nuttig en leerzaam die ook zijn. Wat we nodig hebben zijn grote dromen, schreef Marike Stellinga in NRC Handelsblad, waarbij zij zich beriep op een van de belangrijkste economen van dit moment, Mariana Mazzucato die in diezelfde krant een pleidooi hield voor krachtige publieke investeringen die echter, benadrukte zij, alleen zin hebben met een ambitieus, concreet doel voor ogen, een moonshot.

Vernieuwing bereik je niet met alleen het klaarzetten van pot geld. Of zoals Johan Cruijff in een ander verband eens zei: ‘Ik heb nog nooit een zak geld zien scoren.’ Wat nodig is zijn ambitieuze doelen en dromen, dan volgt vernieuwing vanzelf. Maar als het ergens aan ontbreekt in het Wopke-Wiebesfonds is het juist aan die grote dromen. Wat die dromen zijn? Vraag het aan de mensen zelf, aan de zorgmedewerker, de politieman, de onderwijzer, de bijstandsconsulent, zoals Tof Thissen deed in zijn boek ‘En plein public’. Zij geven exact aan waar de schoen wringt. Leg de verhalen van al die mensen naast elkaar, luister naar hun oplossingen en hun dromen, en je hebt de zo gewenste ambitieuze doelen, de stippen aan de horizon. Zo eenvoudig kan het zijn.

Larissa Zegveld is algemeen directeur van Wigo4it, de coöperatie van de sociale diensten van Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht op het gebied van informatievoorziening. Begin 2019 werd zij benoemd tot voorzitter van Forum Standaardisatie, ingesteld door de Nederlandse overheid met als doel het gebruik van open standaarden in de publieke sector te stimuleren.