Moet de overheid in deze coronatijd op de rem trappen als het gaat om het digitalisering, of is het een reden om juist een tandje bij te schakelen? En hoe groot moet de rol van 'Den Haag' zijn op dit thema? En welke obstakels komen we tegen op het pad van de digitalisering? Onder leiding van Michiel Steltman discussieerden Jan Middendorp, Daan Rijsenbrij en Zsolt Szabo in het zesde iBestuur Thuisdebat over deze vragen.
Met de klok mee: Michiel Steltman, Zsolt Szabo, Jan Middendorp en Daan Rijsenbrij.
Jan Middendorp, Tweede-Kamerlid voor de VVD en woordvoerder binnen die partij als het gaat om het dossier digitale overheid, was aan het begin van het zesde iBestuur Thuisdebat kristalhelder toen hem gevraagd werd of het logisch zou zijn dat overheden een pas op de plaats moeten maken met digitalisering in verband met de coronacrisis. “Nee, ik denk juist het tegenovergestelde. Ik denk dat we de afgelopen tijd heel duidelijk hebben gezien dat digitalisering een cruciaal onderdeel is geworden van onze samenleving, van het beleid, en ook niet losgetrokken kan worden van beleidskeuzes die we maken.” Zsolt Szabo, vice-president bij Capgemini en oud-Tweede-Kamerlid (2003 – 2006), kon zich goed vinden in de woorden van Middendorp. “We hebben de afgelopen maanden veel kunnen leren van de coronacrisis en ook gezien dat digitalisering steeds meer beleidsterreinen bij elkaar brengt. Ik denk dat we juist serieuzer moeten nadenken, over de verschillende silo’s heen, wat de rode draad van digitalisering in onze samenleving betekent.” Als er vanuit de overheid al bezuinigd moet worden, bijvoorbeeld op digitalisering, dan moet wat Szabo het motto zijn: ‘bezuinigen betekent tegelijkertijd slim investeren in digitaliering.’
Wake-up call
Ook Daan Rijsenbrij, architect van de digitale wereld en oud-hoogleraar Informatiesystemen onder architectuur, vindt een pas op de plaats niet echt nodig. “De coronacrisis heeft bewerkstelligd dat het thuiswerken eindelijk een digitaal moetje is geworden en zeker zal blijven. Veilige, stabiele digitale infrastructuren blijken nodig bij dergelijke calamiteiten. De coronacrisis is de wake-up call voor de digitale infrastructuur, vergelijkbaar met 1953 toen we de watersnood nodig hadden om de dijken op orde te brengen. Voor het op orde brengen van de digitale infrastructuur moet geld vrij worden gemaakt.” Wat betreft de stelling bevond het drietal zich in goed en groot gezelschap, want 97 procent van de kijker/luisteraar was het met hen eens om geen pas op de plaats te maken, ondanks de coronacrisis.
Over de stelling of ‘politiek Den Haag’ de volledige regie moet pakken bij de digitalisering van de overheid, zien Middendorp en Szabo graag dat overheden, maar ook ketens, meer met elkaar samenwerken, waarbij er wel sprake is van een centrale aansturing, maar toch ook sprake is van een eigen verantwoordelijkheid. “Een soort van hybride model”, aldus debatleider Michiel Steltman, directeur Stichting Digitale Infrastructuur Nederland. Rijsenbrij pleitte voor een sterkere rol van burgers. “De formulering van de benodigde functionaliteiten van de digitalisering van de samenleving en de overheid, ligt bij die burgers”, aldus Rijsenbrij.
Sexy onderwerp?
Derde stelling van het laatste Thuisdebat voor de zomer, ging over de obstakels op de weg. Rijsenbrij noemde er vijf. Zo zou er nauwelijks doorzettingsmacht zijn als het gaat om digitalisering, zou de digitale geletterdheid bij ambtenaren onvoldoende zijn en zou het onderwerp digitalisering niet sexy genoeg zijn voor de komende verkiezingen van maart volgend jaar. Jan Middendorp was het niet eens met Daan Rijsenbrij en ervaart de laatste tijd juist steeds meer betrokkenheid bij het onderwerp digitalsering (“Ik merk dat het momentum er is”). Ook Zsolt Szabo ervaart dat. “Vroeger stond digitalisering gelijk aan ICT, vandaag de dag is het een enabler om de economie te laten draaien.”
Vanwege technische problemen is het debat vooralsnog niet terug te kijken. Mocht dat anders worden, dan laten we dat vanzelfsprekend weten.
Boeiende discussie. Terecht wordt aangegeven dat met de Coronacrisis er momentum is voor verdere digitalisering. Naar mijn mening gaat het nog verder dan wat Zsolt Szabo zegt: Digitalisering is niet alleen een enabler voor de economie, maar de verbetering van de samenleving begint met een verbetering van internet. De structuur van het landsbestuur blijft ver achter bij de digitale omwenteling. Naast het ministerie van verkeer en waterstaat moet er een ministerie van digitale infrastructuur komen. Waar zit de digitale deskundigheid op ministerieel niveau? Ook de digitale deskundigheid binnen de overheid blijft ver achter. Digitale deskundigheid is op ieder niveau noodzakelijk! Of op zijn Cruiffiaans: Je moet het doorhebben voor je het ziet.
Fijn om te horen dat er momentum lijkt te zijn in de politiek. Maar het zou nog veel fijner zijn als de politiek nu eens tot daden overgaat, in plaats van er alleen maar over te praten. Het is reeds vele jaren algemeen bekend dat het een bende is bij de overheid op IT gebied. De ITdebacles bij de belastingdienst , defensie en UWV blijven zich opstapelen. Persoonlijk zie ik hier ook nog geen einde aan komen, zolang de politiek alleen maar blijft praten. Het is tijd voor actie!! Het is jammer dat er gewoon niet wordt geluisterd naar de experts die al vele jaren roepen dat het anders moet en kan bij de overheid. Een van de discussie leden Daan Rijsenbrij heeft een IT deltaplan geschreven waarbij hij de input heeft gebruikt van vele experts op IT gebied. Waarin hij in duidelijke taal aangeeft wat er zou moeten gebeuren om de overheid weer op de rit te krijgen wat betreft digitalisering. dit IT Deltaplan is naar verschillende politieke kopstukken en tweede kamerleden gestuurd. Maar er komt weinig tot geen reacties vanuit de politiek helaas, die legt het gewoon terzijde, in mijn ogen schandalig!! Het was toch de taak van de politiek om voor mijn rechten als Nederlander (belastingbetaler) op te komen. (Zou bijna willen oproepen tot burgerlijke ongehoorzaamheid om geen belasting meer te betalen. Alleen raak ik hiermee toch uiteindelijk mijzelf) Ik zou dan ook de politiek willen vragen om hier nu eens echt werk van te maken. geen woorden maar daden!!
Graag wil ik nog iets toevoegen aan bovenvermelde digitale brainstorming, met name het punt obstakels. De ‘digitale geletterdheid’ van leden van de Tweede Kamer.
Ik verwacht dat bij het selecteren van de kandidatenlijsten voor de verkiezingen 2021, dat de kandidaten worden getoetst op voldoende digitale geletterdheid.
Elke burger zou digitaal geletterd moeten zijn in de toekomst, maar de toekomstige Tweede Kamer zou het toonbeeld moet worden.