Overheidsorganisaties moeten innoveren, maar wie moet hier nu over nadenken? Is dat ICT? Is dat de vakspecialist?
ICT-afdelingen van gemeenten zijn van oudsher beheerorganisaties. Zij beheren alle hard- en software. Zowel de reguliere applicaties als Office, Word en Excel, maar ook tientallen vakapplicaties. Ze zorgen dat alles blijft draaien, zoomen, pruttelen, doen updates, lossen problemen op en implementeren soms nieuw functionaliteiten.
Als er nieuwe applicaties worden ingekocht zorgen zij, vaak vanuit een project, dat ook die worden geïmplementeerd en vervolgens in beheer worden genomen. Kortom: de ICT-organisatie is bezig met beheer. Beheerders willen graag stabiliteit en zo weinig mogelijke verstoringen. Nieuwe, spannende zaken zijn dan ook niet welkom. Projecten worden ook gedaan, met als doel, het daarna in beheer te nemen. Of dat beheer nu lokaal is, of in de cloud, de ICT-afdeling is er altijd verantwoordelijk voor. Het innoveren en voorblijven op het gebied van technologieën zit dan ook niet in de bloedstroom van de ICT-beheerders.
Organisaties die niet innoveren, zouden zomaar achter kunnen gaan lopen in de uitvoering van hun kerntaken. De wereld verandert snel en meestal is de ICT-component hier de belangrijkste component. Maar wie moet hier nu over nadenken? Is dat ICT? Is dat de vakspecialist? Wie weet er wat er te koop is en waar de wereld heen gaat de komende jaren?
Vakspecialisten worden op beurzen ingelicht door leveranciers over wat er nieuw is en wat er gaat komen. Maar is die vakspecialist dan in staat om door het commerciële verhaal heen te kijken en echt de link te maken naar de toekomst en wat er goed is voor zijn vakgebied? Of wordt er zand in de ogen gestrooid door mooie schermen en plaatjes? Ik heb meerdere keren meegemaakt dat vakspecialisten enthousiast waren over een oplossing vanwege een presentatie van een leverancier terwijl de getoonde oplossing binnen hun applicaties nooit zou kunnen werken. Doodeenvoudig omdat benodigde gegevens er niet zijn.
De ICT’ers die gek zijn op nieuwe technologieën en andere nieuwe ontwikkelingen weten wat er aan gaat komen. Maar zijn zij dan in staat om de vertaling naar de business te maken? Als niets doen geen optie is, moet er wel een aanpak gekozen worden.
Er is ook een financiële component. Als het ICT-budget is gereserveerd voor investeringen binnen de bestaande omgeving en ICT-infrastructuur en voor alle lopende onderhoudscontracten, dan kan het zijn dat er geen apart budget is voor innovatie. Organisaties die een apart potje hebben voor innovatie, die kunnen verder. Een extra uitgangspunt moet mijns inziens dan wel zijn: we hebben geld om te innoveren, maar we weten niet wat eruit komt. Het kan dus best zijn dat er door een innovatieproject veel geleerd wordt, maar dat dat de enige opbrengst is. Geen concreet product dus. Leren en ontwikkelen is trouwens ook innoveren.
Organisatie kunnen op veel gebieden innoveren. Afhankelijk van de visie en de doelstellingen zal er geprioteerd moeten worden. Maar allereerst zal het management samen met de vakspecialisten zich moeten verdiepen in wat de mogelijkheden zijn. Dit is zeker geen ICT-taak. Bij organisaties met een centraal ICT-budget zou het innovatiebudget wel bij ICT kunnen liggen, maar de keuzes zouden gemaakt kunnen worden door de vakafdeling, onder leiding van het management. Voorwaarde is wel dat het management in staat is om te begrijpen wat de ontwikkelingen zijn op het gebied van big data, quantumcomputing, blockchain, augmented reality en artificial intelligence. Daarna aan het management dus de taak om keuzes te maken.
Waarmee ook rekening gehouden moet worden is dat innovatie een ICT-component heeft, een vakcomponent maar zeker ook een personele component. Immers, de traditionele beheerders van de ICT-afdeling zijn hiertoe niet geëquipeerd. En aan het eind van de rit zullen zij er toch iets mee moeten doen binnen hun aandachtsgebied.
De eerste verantwoording ligt dan ook bij het management en de proceseigenaren/vakspecialisten. Zij zullen moeten aangeven waar zij heen willen de komende jaren en waar hun ambitie ligt. Visie op het domein is hiervoor een voorwaarde. Een leidinggevende binnen een domein die geen visie heeft, past slechts op de winkel. En dat is gevaarlijk. Zonder visie grijpen de boekhouders de macht, is er geen geld en wordt er niet geïnnoveerd.
Tip aan adviseurs, beslissers, vakspecialisten en management: verdiep u in nieuwe technologieën en innovaties. Via dit medium zijn hier al veel artikelen over te vinden. En treed in overleg met ICT om dit hele veld verder te ontdekken.
Marlène Geskes is afdelingshoofd ICT bij de IJsselgemeenten
