Zouden wij burgers in beweging komen als wij de waarde van onze gegevens zelf kunnen inzien en regisseren?
Onze privacy is ons veel waard, zeggen we. Maar waarom laten we dan onze gegevens door iedereen gebruiken voor van alles en nog wat, zolang we het maar niet merken?
In ruil voor een (gratis!) profiel of account mag iedere private of publieke organisatie met onze persoonsgegevens doen wat zij willen. Af en toe is er een rel bij de overheid (zoals SyRI, zie www.bijvoorbaatverdacht.nl) of bij een techgiant (zoals CambridgeAnalytica/Facebook), maar de datakaravaans trekken gewoon verder.
De AVG (Algemene verordening gegevensbescherming) geeft maar liefst acht rechten om ons als burger te verdedigen, maar het is een heel gedoe om dat af te dwingen. Bedrijven en overheden anticiperen er natuurlijk steeds meer op en het is een zegen dat Europa niet alleen borg lijkt te staan voor onze natuurgebieden, maar ook voor onze databankjes.
Maar waar blijft het belangrijkste wapen in de strijd: Geld!
Je hoeft er niet meer over na te denken als het gratis is en het klinkt zelfs idealistisch (free!), maar het levert wel miljarden op voor en manipulatiemogelijkheden van bedrijven en overheden die zich niet of moeizaam laten controleren. Zouden wij in beweging komen als we de waarde van onze gegevens zelf kunnen inzien en regisseren? Kan er een prijs op ons profiel gezet worden? En is dat de moeite waard?
Volgens de NewYorkTimes gaat er in de Verenigde Staten aan data-afgeleide winsten jaarlijks minstens 200 miljard dollar om1. Dat komt neer op zo’n 600 dollar per jaar per Amerikaan. Microsoft verwacht dat er in 2030 7,1 biljoen dollar (een derde van het BBP) om zal gaan in de datawereld, oftewel 21.522 dollar per inwoner per jaar.
CPB/BPL schatten het BBP van Nederland in 2030 in op zo’n 900 miljard euro en volgens de redenering van de New York Times zou daarvan dan 300 miljard data-gerelateerd zijn. Laat het eens de helft zijn. Dan zou dat voor ieder van ons in 2030 10.000 euro zijn. Gaan we uit van een groei van 1000 euro per jaar, dan genereren onze accounts 55.000 euro winst2. Daarnaast zal het overheidsgebruik ook wat waard zijn, zo vermoed ik.
Is het redelijk om daar iets van terug te willen zien? Misschien naast de belasting op onroerende zaken(OZB) een belasting op Datazaken? Een DZB? Wie heeft er een idee?
Ik wel. Stel dat minister Knops (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) er in slaagt ons de persoonlijke gegevensregie te bezorgen, bijvoorbeeld met behulp van een ‘digitaal kluisje’ en ‘egoritme’ (zie eerdere blogs). De overheid i.c. de gemeente (BRP) beheert dat voor ons en ontwikkelt een platform waarop wij zaken kunnen doen. Met de overheid uiteraard, maar ook met elkaar en allerhande dienstverleners. Een ‘virtueel bedrijfsterrein’, om in de gemeentelijke core-business te blijven.
Maar ook een platform waarop wij mee kunnen doen aan de democratie, aan de vorming van een ‘community’. Uiteraard kunnen wij dat platform zo ontwerpen en beheren (open source!) dat wij ons veilig kunnen voelen en vrij kunnen profileren. Binnen een ‘Algemene Platform Verordening’ (APV), op basis van de relevante wetten (onder meer de Wet digitale overheid, de Wet open overheid, de AVG, et cetera) en prijsafspraken kunnen wij dan zelf bepalen wat we met onze gegevens doen, wat ze ons waard zijn op welk moment en voor welke transactie.
Voor dat virtuele paspoort volgen we de tekst van het fysieke paspoort: ‘Dit paspoort is eigendom van de Staat der Nederlanden. De houder is verplicht het zorgvuldig te bewaren. Het mag slechts ter beschikking van een derde worden gesteld, indien daartoe een wettelijke verplichting bestaat.’ En over die verplichting kan de Staat dan namens ons onderhandelen met Facebook en de andere reuzen. En de gemeente met lokale partijen. En dat kan vanuit een gezonde concurrentiepositie, want de helft van het dataverkeer van Facebook is lokaal en zou dus overgenomen kunnen worden door de gemeente c.q. een onderaannemer.
Zoal ik al eerder schreef: Wat Facebook kan, kan de gemeente beter!
Henk Bos is raadslid voor GroenLinks in de gemeente Midden-Groningen
1 (bij 4 categorieën; platforms, brokers, creditcard en gezondheidszorg)
2 1000 in 2020, 2000 in 2021 enz
