Het belang van regie in het ICT-landschap
De wereld maakt in korte tijd een enorme digitale transitie door, die een (blijvende) invloed heeft op overheden, burgers, infrastructuur, economie en maatschappij. Het is essentieel proactief in te (blijven) spelen op deze ontwikkelingen, in plaats van reactief af te wachten.
De ontwikkeling van ICT heeft het afgelopen decennium in een enorme stroomversnelling gebracht. We zien dat er sprake is van verdergaande integratie van (digitale) technologieën als zodanig, maar ook met andere domeinen zoals in de energiesector. Een andere tendens is IoT dat heel veel voordelen heeft maar ook schaduwkanten zoals privacy en veiligheid. Daarnaast zijn opslagcapaciteit en rekenkracht met schaalsprongen toegenomen, in combinatie met een exponentiële groei van data. Daardoor zien we dat kunstmatige intelligentie een enorme vlucht neemt (na een decennialange ‘AI-winter’), andere technologieën versnelt, zoals cybersecurity, quantumtechnologie, maar ook bijvoorbeeld high-tech systemen.
AI heeft eveneens invloed op alle facetten van onze economie en maatschappij en is daarmee een echte gamechanger. We zien verder dat talloze beroepsgroepen aan verandering onderhevig zijn door AI, banen raken overbodig. Tegelijkertijd ontstaan er ook nieuwe banen. Dit vergt veel van werknemers en werkgevers.
Voorop lopen
Nederland heeft altijd aan de frontlinie gestaan van onderzoek en ontwikkeling. Nederlandse uitvinders staan dan ook aan de wieg van belangrijke ICT-uitvindingen en -bedrijven zoals TomTom, Bluetooth en ASML. Martin Rem benadrukt in zijn boek Tegen de Stroom in: De Nederlandse rol in de ICT (2009) het belang van regie binnen het ICT-landschap. In 2004 is ICTRegie als landelijk regieorgaan voor ICT-onderzoek en -innovatie in het leven geroepen, waar Martin Rem de eerste directeur van was. Deze organisatie heeft bijna 15 nationale ICT-Innovatieplatforms (IIP’s) ontwikkeld op verschillende gebieden, variërend van veiligheid en gezondheidszorg tot de creatieve industrie en het veld van hersenen en cognitie.
Verschillende van deze landelijke netwerken of ecosystemen bestaan vandaag de dag nog steeds, maar veelal in een andere vorm. Denk aan het IIP Veilig Verbonden wat een voorloper was van dcypher, of het IIP/Create, wat een van de voorlopers was van de Topsector Creatieve Industrie. Het IIP Brain & Cognition was betrokken bij de coördinatie van de Nederlandse inbreng in het Europese FET-flagship Human Brain Project. En Topsector ICT bouwt als regisseur weer voort op ICTRegie.
Regie en coördinatie
Zo is een dynamiek zichtbaar van initiatieven die komen en gaan, waarvan een deel verloren gaat en een ander deel (al dan niet in andere vorm) continueert. De idee is natuurlijk dat het één voortbouwt op het ander, wat echter niet vanzelfsprekend is. Daarom is innovatiebeleid en -politiek ook zo belangrijk. De regie en coördinatie van deze kennisinfrastructuur zijn cruciaal voor onze economie en maatschappij. Dit gaat met golven gepaard, waarbij de overheid soms meer ruimte biedt aan de markt, dan weer meer intervenieert.
Op het gebied van ICT zijn in de begin jaren van de 21e eeuw verschillende BSIK-onderzoeksprogramma’s op het gebied van ICT gehonoreerd, zoals MultiMedian, Smart Surroundings en Freeband. In deze jaren zijn eveneens diverse FES-programma’s ontstaan, zoals FES COMMIT en FES GATE op het gebied van ICT. Vanuit de sleutelgebiedenaanpak zijn er zogenaamde innovatieprogramma’s ontstaan, waaronder het Diensteninnovatieprogramma voor de Creatieve Industrie en ICT. Met de komst van de Topsectoren na 2010 zijn weer diverse andere programma’s gestart, die hierop voortbouwen dan wel nieuwe richtingen ontwikkelen zoals op het gebied van AI, data, blockchain, cybersecurity en nieuwe communicatienetwerken.
Topsector ICT
Binnen het huidige Topsectorenbeleid zit Topsector ICT een eigen Kennis- en Innovatieagenda voor op het gebied van Digitalisering, wat het kader vormt voor nieuwe programma’s. Recente voorbeelden hiervan zijn het AI NED groeifondsprogramma, of het NWO Cybersecurity programma Digitale Weerbaarheid. Een ander voorbeeld is het groeifonds consortium ‘Future Network Services’ waar wetenschappers en marktpartijen bij elkaar zijn gebracht om voor Nederland een toonaangevende rol te creëren bij de ontwikkeling van nieuwe mobiele dienstverlening op 5G en 6G-netwerken.
Daarbij wordt nauw samengewerkt met coalities, zoals dcypher, Center of Excellence for Data Sharing & Cloud en de AIC4NL. Maar ook met brancheorganisaties, zoals NL Digital, FME en VNO-NCW, met regionale ontwikkelingsmaatschappijen, met de kenniswereld, zoals met het Informatica Platform Nederland voor WO-onderzoek en PRIO voor HBO-praktijkgericht onderzoek, alsmede met verschillende Ministeries en andere Topsectoren.
Zo wordt de komende jaren, samen met een palet aan stakeholders, meer regie gevoerd op ICT-onderzoek en -innovatie in Nederland, waarbij slim wordt voortgebouwd op het verleden, én met het vizier gericht op de kansen en uitdagingen van de toekomst!
Lees ook:
