Nederland nummer 1 op ranglijst verantwoorde AI
Vrijdag 14 juni werd in Washington de Global Index on Responsible AI gepresenteerd. Met een bijzondere uitkomst: een nummer 1 voor Nederland. Deze nummer 1 positie is het werk van velen en iets waar we allemaal trots op mogen zijn.
Dit is geen Nederlands onderzoek, mocht je dat denken. De zogenaamde GIRAI is een onderzoek naar de staat van verantwoorde AI in 138 landen, waarover in ieder land door lokale onderzoekers meer dan 1800 vragen moesten worden beantwoord. Samen verzamelden ze ruim 2 miljoen datapunten, die vervolgens geanalyseerd zijn door een scala aan gerenommeerde wetenschappers en organisaties. Europa loopt ver voorop. Nederland scoort het hoogst met 86.16 uit 100, Duitsland staat tweede 82.17 uit 100, Ierland derde met 74.98 uit 100.
We zetten in Nederland al jaren AI in en hebben – helaas – ook al lang ontdekt dat AI een andere kant kent. AI kan de ongelijkheid tussen groepen versterken, leiden tot discriminatie, een bedreiging vormen voor onze privacy… en dat alles op grote schaal.
Het is geen toeval dat we in Nederland zo veel aandacht hebben voor de verantwoorde inzet van AI. Maar kennelijk toch ook wel iets waar we trots op mogen zijn. Want we doen veel met zijn allen. We hebben ELSA (Ethical Legal Societal) labs en ICAI labs waar bedrijfsleven, overheid, wetenschap en maatschappelijke organisaties samenwerken aan specifieke oplossingen; we hebben talloze coalities, stichtingen en netwerken gericht op meer bewustwording, volwassenheid en voorlichting; er zijn Nederlandse kaders en impact assessments; en we beschikken over fantastische lectoraten en faculteiten binnen onze hogescholen en universiteiten en al het talent dat ze aantrekken. En we hebben niet te vergeten een overheid die zich bewust is van de gevaren, maar blijft zoeken naar de kansen.
Deze nummer 1 positie doet echter niets af aan het belang van kritisch blijven kijken naar onszelf. Maar dit geeft ook een ander perspectief. En een kans om de lessen die we met zijn allen hebben geleerd ook internationaal te delen.
Op naar de volgende index. Want 86/100 is natuurlijk niet genoeg. The game is on!
Ik bekijk dit met de nodige nuance te bekijken en hecht niet veel waarde aan een specifieke rangorde of cijfer. Een paar relevante argumenten :
Ze geven slechts een momentopname en kunnen snel verouderen door de snelle ontwikkelingen op AI-gebied. De methodologie en criteria kunnen ook ter discussie worden gesteld.
Het is moeilijk om complexe thema’s als verantwoorde AI-ontwikkeling en -toepassing te vangen in enkele kwantitatieve metrieken. Veel hangt af van de specifieke context en toepassing.
Dergelijke ranglijsten kunnen een vals gevoel van geruststelling geven, terwijl voortdurende waakzaamheid en verbetering nodig blijft, zoals u aangeeft. Het is een continu proces, geen eindbestemming.
Ze zeggen weinig over de daadwerkelijke impact en effecten van beleid en praktijken op de lange termijn. De implementatie en borging van verantwoorde AI-principes is minstens zo belangrijk als het opstellen van kaders.
Ranglijsten kunnen leiden tot een te sterke focus op het ‘scoren’ in plaats van de inhoudelijke verbeteringen die nodig zijn. Het gevaar is een soort ‘window dressing’ in plaats van structurele verandering. Dit is het echte gevaar.
Ik blijf dus kritisch op deze ranglijst… Het gaat om een voortdurend leerproces, waarbij Nederland weliswaar een goede uitgangspositie heeft, maar waarbij constante zelfreflectie, bijstelling en verbetering cruciaal blijven. Daarbij China ziet AI als een cruciaal onderdeel van zijn nationale strategie en economische groei. Het land heeft aanzienlijke investeringen gedaan in AI-onderzoek en -ontwikkeling en heeft strikte regelgeving ingevoerd om de ontwikkeling van generatieve AI te controleren en te sturen. De Chinese overheid zou de ranglijst kunnen zien als een uitdaging en een stimulans om hun eigen AI-initiatieven verder te versterken en te verbeteren…