Overstappen naar Signal, naar Threema of naar Tchap?
Nu de berichtenapp Signal door het grote publiek wordt omarmd, overwegen ook overheidsorganisaties die nu nog gebruikmaken van WhatsApp een overstap. Binnen een aantal rijksorganisaties is Signal al verplicht gesteld. Maar is het ook de meest verstandige keuze? Of is het slimmer om voor een Europees alternatief te kiezen?
Privacyvriendelijk alternatief
Sinds Meta-baas Mark Zuckerberg zich achter Donald Trump schaart, is er veel media-aandacht voor de overstap van WhatsApp naar Signal, dat zich positioneert zich als het privacyvriendelijke alternatief. De berichtenapp staat al weken in de top drie van meest gedownloade apps in Nederland. Hoeveel Nederlanders de berichtenapp op hun smartphone hebben geïnstalleerd, maakt de Amerikaanse stichting achter Signal niet bekend.
De app belooft volledige bescherming van gegevens, inclusief metadata. Nieuwsuur vroeg Signal-topvrouw Meredith Whittaker zondag of ze ooit zal toegeven aan overheidsverzoeken om ontsleuteling van berichten in het kader van opsporing. Wetsvoorstellen met deze strekking liggen op tafel in Frankrijk en Zweden. ‘We vertrekken nog liever uit zo’n land dan dat we aan zo’n eis zullen voldoen. Als de duivel, God, Trump of wie dan ook dat vraagt, zullen we dat altijd weigeren,’ luidde haar antwoord.
Transparantie
Moeten overheden de overstap ook maar wagen, voor zover ze dat nog niet hebben gedaan? Daar is nog wel wat op af te dingen. BNR concludeerde in 2022 dat steeds meer bestuurders Signal gebruiken, maar dat dit problematisch is omdat de berichtenapp het makkelijk maakt om berichten automatisch te verwijderen. In het kader van de Archiefwet is dat niet wenselijk. In de tijdelijke instructie voor bewindspersonen uit 2023 staat uitgelegd hoe ze dit moeten uitzetten.
Met het oog op archivering werkt Signal ook nu nog niet optimaal. Zo is het niet mogelijk voor rijksoverheidsorganisaties om semi-geautomatiseerd berichten en conversaties op Signal via bulkexport veilig te stellen. Voor WhatsApp kan dit wel. Het project Archivering chatberichten van Open Overheid onderzoekt de mogelijkheid om dit in de toekomst met behulp van software te realiseren. In theorie kan de Nederlandse overheid ook zelf investeren in een nieuwe functionaliteit voor de berichtenapp, want Signal is open source.
Digitale veiligheid
Overheden kunnen ook overwegen om te kiezen voor een Europese alternatief. Door die te gebruiken, lopen ze niet het risico in de problemen te komen als Signal in de toekomst alsnog een draai maakt, of als onverhoeds de stekker uit de app wordt getrokken. In Frankrijk is het gebruik van WhatsApp, Telegram en Signal door de overheid verboden met het oog op de veiligheid. Franse ministers en ambtenaren mogen alleen gebruikmaken van de Franse app Olvid of Tchap, een door de overheid ontwikkelde berichten- en samenwerkingsapp. In Duitsland werken federale overheden met de Zwitserse apps Threema en Wire. Ook het Zwitserse leger maakt gebruik van Threema. Ook deze apps zijn open source en kun je draaien op een eigen netwerk. Mogelijk krijgen Nederlandse ministers en rijksambtenaren op de lange duur een eigen chatapp gebaseerd op Tchap.
Auteur en ex-Europarlementariër Marietje Schaake (D66) wijst er regelmatig op dat de Europese overheden samen een enorme marktkracht vertegenwoordigen. Daarmee zijn ze in staat om kleine Europese leveranciers flink te versterken, gelijktijdig met het vergroten van hun digitale veiligheid. Maar dat vereist centrale regie. Op dit moment is er geen rijksbrede voorkeur voor een bepaalde berichtenapp.
Lees ook:
