Dat de 'Week van de Toegankelijkheid' geen overbodig luxe is, blijkt uit de cijfers. In Nederland zijn er circa vier (!) miljoen mensen onvoldoende digitaal vaardig. Tijd voor actie, vindt Larissa Zegveld, voorzitter Forum Standaardisatie.
Beeld: Sabine van Erp / Pixabay
Het is elke keer slikken als ik de cijfers zie. Ongeveer 2,5 miljoen (!) burgers hebben moeite met taal en rekenen en zijn om die reden niet of onvoldoende in staat om zelfstandig zaken met de overheid te doen. Van de 86 procent van de Nederlandse huishoudens die dagelijks internet gebruikt, heeft 17 procent weinig ICT-vaardigheden. In het bijzonder ouderen en laagopgeleiden. Al met al zijn er zo’n vier (!) miljoen burgers in Nederland onvoldoende digitaal vaardig.
Week van de Toegankelijkheid
Van maandag 7 tot en met vrijdag 11 oktober is het de ‘Week van de Toegankelijkheid’. In dit kader staan we dagelijks stil bij dit onderwerp. Larissa Zegveld, voorzitter van het Forum voor Standaardisatie, trapt af met een bijdrage over de noodzakelijke weg naar inclusieve digtitale dienstverlening.
Dus ja, zo’n week van de toegankelijkheid is bepaald geen overbodige luxe, want de overheid is voor en van iedereen, ongeacht inkomen, opleiding, handicap of leesvaardigheid.
In de praktijk blijkt dat niet altijd het geval. Veel mensen hebben moeite met de digitale dienstverlening van de overheid. Soms omdat het ronduit ingewikkeld is om er je weg in te vinden. Probeer als bijstandsouder maar eens wijs te worden uit de wirwar van regelingen: een uitkering van de gemeente, een zorgtoeslag van de Belastingdienst, alimentatie van de ex-partner, kinderbijslag van de SVB. Dat is nog maar een greep uit de regelingen en loketten, ieder ook nog eens met eigen voorwaarden en een eigen systematiek van betalingen. Moeilijker kunnen we het niet maken.
Anderen haken af omdat hun leesvaardigheid tekort schiet om de soms ingewikkelde teksten op de websites te doorgronden. Weer anderen zijn buitengesloten door bijvoorbeeld een visuele handicap.
Al deze drempels bij elkaar opgeteld maken dat veel te veel burgers de digitale dienstverlening van de overheid niet begrijpen of zelfs niet weten te vinden. Met als gevolg dat zij dreigen buitengesloten te worden, waarschuwde de Raad van State onlangs nog in een advies. Voor alle duidelijkheid: dat ligt dus niet aan de burgers, maar aan de wijze waarop de overheid de digitale dienstverlening organiseert en vormgeeft.
‘Jezelf een vraag stellen daarmee begint het verzet en dan die vraag aan een ander stellen’, dichtte Remco Campert. Voor de Week van de Toegankelijkheid is dat de simpele vraag: ‘Wat wil ik met mijn website?’ Dat mijn producten en diensten erop staan en dat de gebruikers maar moeten zien wat ze ermee doen? Of dat de gebruikers moeiteloos de diensten en producten erop kunnen vinden en afnemen? Het antwoord laat zich raden. Op de vraag: ‘hoe dan’ is het antwoord minder eenduidig.
Visueel gehandicapten bijvoorbeeld zouden erg geholpen zijn met meer kleuren, grotere lettertypes en met browsers die volledig spraakgestuurd zijn. Laaggeletterden zijn gebaat bij websites waarin veel meer gebruik wordt gemaakt van filmpjes en tekeningen in plaats van lange lappen tekst. Ingewikkeld? Nee, de techniek om voor iedereen de website toegankelijk te maken is voorhanden. Het is een kwestie van goed nadenken en doen. Beter gezegd: van samen doen. Betrek in een vroeg stadium UX-designers bij de website, vertrek vanuit de leefwereld van de eindgebruikers, schakel ze in. Kortom, wetgevingsjuristen, UX-designers, beleidsmakers, eindgebruikers – vindt elkaar en ga samen aan de slag voor een begrijpelijke, inclusieve en goed werkende digitale dienstverlening. En begin daarmee deze week.
Larissa Zegveld is voorzitter van het Forum Standaardisatie, ingesteld door de Nederlandse overheid met als doel het gebruik van open standaarden in de publieke sector te stimuleren. Daarnaast is zij algemeen directeur van Wigo4it, de coöperatie van de sociale diensten van Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht op het gebied van informatievoorziening.
