Startups & de overheid – een moeizame relatie

Jonge technologiebedrijven zien samenwerken met de overheid als een risico. De overheid weet of definieert niet goed wat ze wil en heeft daardoor geen strategie voor samenwerken met die bedrijven. Met deze stellingen als uitgangspunt organiseerde iBestuur tijdens de eerste GovTech Day op de TU Delft een lunchbijeenkomst, waar een aantal nauw betrokkenen uit overheid, wetenschap en bedrijfsleven zich boog over de samenwerking tussen overheid en kleinere, innovatieve marktpartijen.

De rijksoverheid is ook erg onoverzichtelijk, viel aan tafel te beluisteren. Provincies hebben het IPO, gemeenten de VNG. Het rijk heeft twaalf ministeries waar honderden organisaties onder hangen. Daar komen dan de ‘traditionele’ aanbestedingen bij waar startups lang niet altijd de tijd of de financiën voor hebben om ze tot het einde te volbrengen. Beurzen en congressen zijn goed voor laagdrempelig contact, maar als ‘tech’ in de naam zit denken bestuurders dat het evenement voor de ICT-afdeling is. Kortom, in de relatie startups en rijksoverheid is nog ruimte voor verbetering. Overigens heeft overheid een vorm van aanbesteding specifiek voor startups. Dit is niet overal bekend (ook niet binnen de overheid).

Geld naar ondernemers

De overheid zou meer ICT-producten op de markt moeten kopen. Waarom nog zo veel laten maken? Deze stelling viel in goede aarde bij de aanwezigen. Zeker voor overheidsorganisaties met minder budget en/of gemeenten is (laten) bouwen geen optie meer. De overheid hoeft geen technologie van de ‘bleeding edge’, ze kan prima gangbare dingen uit de markt kopen en die innovatief omarmen. En door gericht in te kopen komt het geld terecht bij startups en jonge bedrijven. Dat betekent wel laveren tussen het stimuleren van ondernemerschap en het geven van staatssteun, was de kanttekening.

Misschien ligt hier een rol voor samenwerkingsorganisaties zoals de AI Coalitie en de Blockchain Coalitie, die honderden partners hebben, opperde een van de deelnemers. De overheid zou in dergelijke coalities meer de regie kunnen pakken, ‘maar dan moet ze niet zenuwachtig worden wanneer bedrijven serieus geld gaan verdienen aan hun eigen innovatie’.

Beleid als blokkade

Ondernemers die diensten willen ontwikkelen voor burgers moeten burgers kunnen identificeren. Dat is een lastige opgave, want ze mogen geen BSN gebruiken. Dat stokt de ontwikkeling van diensten. Startups en scaleups willen niet wachten tot de politiek daar een beslissing over neemt. Frankrijk kent ‘framework agreements’ waar ook startups aan mee kunnen doen. Het werk wordt verdeeld onder de deelnemende bedrijven. De Nederlandse overheid is nog niet zo ver.

Het ontbreekt haar ook aan een duidelijke koers op dit gebied. Startups die dichtbij de maatschappij zitten zouden ook dichtbij de overheid moeten zitten, maar de afstand is groot. De vraag is of beleidsmakers degene zijn die hier beslissingen over moeten nemen. Uitvoeringsorganisaties zitten veel dichter op de markt. Juist zij hebben in een tijd van arbeidskrapte en krimpende budgetten behoefte aan de sociale en technische innovatie die jonge bedrijven bieden.

Beter innoveren

Efficiency is geen drijver voor de overheid. Geld speelt geen rol, maar afdelingen worden wel afgerekend op het verbruik van hun budget. Het is een perverse prikkel dat wie minder uitgeeft, minder geld krijgt. Geld voor innovatie is er vaak wel, maar niet voor na de pilotfase. Goede initiatieven stranden voor ze echt ingevoerd kunnen worden. Misschien zijn er ook wel te veel en is de ambitie van de overheid te hoog. Door de helft van de pilots te schrappen blijft tijd en geld over om te implementeren wat echt werkt, opperde een van de aanwezigen.

Het is voor ambtenaren ook een risico om te innoveren, omdat ze voor fouten worden afgestraft. Is het niet door de eigen organisatie, dan is het door de media of de politiek.  Toch kan de overheid als ‘launching customer’ veel betekenen voor innoverende bedrijven. De goede voorbeelden daarvan zouden breder gedeeld moeten worden. En misschien moeten er meer mensen uit de technologiewereld de politiek in. Dat zou weleens een interessante cultuurverandering teweeg kunnen brengen, was het hoopvolle slot van een discussie over een bijzonder uitdagend onderwerp.

Op 6 juni 2024 vindt de tweede editie van GovTech Day plaats, in het Provinciehuis van de provincie Zuid-Holland. Blijf op de hoogte door u HIER aan te melden.