Van Harnas naar Kevlar; tijd voor flexibele ICT

De gevestigde orde heeft het nog te vaak over complexe systemen die “gevangen moeten worden in evenzo complexe BPM-modellen”, “complexe logge ERP-systemen”, “uitgenormaliseerde datamodellen” en “vele regels moeilijk onderhoudbare code”. “Zo doen we het toch al dertig jaar? En het gaat toch goed?” Vertellen dat het ook anders kan, roept meestal de nodige weerstand op. Het is soms alsof ik tegen dovemansoren praat.

Lesje geschiedenis

Naast het beroepsmatig vertellen over flexibele ICT geef ik sinds enkele jaren, als hobby, schermles. Daarbij vertel ik kinderen over de dynamiek van duelleren met een sabel of degen. Na de eerste technische oefeningen volgt een korte geschiedenisles, waarbij al snel duidelijk wordt waar het schermen vandaan komt en hoe de sport geëvolueerd is. Voor de niet schermers onder u volgt een korte samenvatting; in de middeleeuwen hadden ridders de neiging – gedreven door nogal pijnlijke verwondingen – om meer en meer ijzer om hun lijft te hangen, zwaardere wapens in te zetten en duidelijke regels te stellen aan hoe men elkaar een kopje kleiner mocht maken. Het resultaat was dat de gemiddelde ridder met 30 kilo of zelfs nog meer het gevecht in ging. Hij was al moe voordat het gevecht begon. Met als gevolg, lompe trage gevechten die wel uren konden duren. Na een paar honderd jaar kregen de gevechten dan ook een wending. De zwaar bewapende ridders werden opeens in de pan gehakt door lichtvoetige en flexibele musketiers. Terwijl de ridder zijn tweehandige zwaard probeerde op te tillen, dartelde de degenschermer om de ridder heen om behendig en precies de juiste prikjes uit te delen en zo snel het gewenste resultaat te halen. Het hedendaagse schermen is dan ook een zeer dynamisch spelletje geworden. In tienden van seconden worden complexe beslissingen omgezet naar treffers, waarbij continu rekening gehouden wordt met de reactie van de tegenstander. Hoe goed een aanval ook gepland en voorbereid is, het zal altijd veranderen doordat de omgeving ook wijzigt.

En het grote, ijzeren harnas? Dat is inmiddels vervangen door zeer lichte pakken, gemaakt van kevlar of twaron. Zo goed als kogelvrij, maar toch is de schermer in staat met zijn tegenstander mee te bewegen en zelf de beslissende treffer te maken.

Schermen vsersus ICT

In de huidige automatisering van dynamische processen bij bedrijven en de overheid zou het niet anders moeten zijn. Ondersteunende systemen moeten in staat zijn om snel en wendbaar te zijn en zich dus eenvoudig kunnen aanpassen aan een veranderende omgeving. Geen enkel proces verloopt precies zoals het vooraf is bedacht. Toch gedragen nog steeds veel ICT-systemen, en ook hun ontwerpers en bouwers, zich alsof de buitenwereld statisch en voorspelbaar is en negeren onverwachte factoren die het proces kunnen beïnvloeden. Maar die wereld bestaat niet (meer). Het is hoog tijd voor een nieuwe wending binnen de overheid. Een decennia wachten met het implementeren van flexibiliteit –zoals de schermers– kunt u zich toch niet veroorloven? Veeleisende en zelfdenkende gebruikers en regels die continu veranderen vragen om een andere manier van werken. Tijd om de behangrollen met procesmodellen vaarwel te zeggen, flexibele processen in te richten en op een beheersbare manier met complexe regels en dynamiek om te gaan. Kortom, dit is het moment voor regelgestuurde, dynamische systemen. De techniek is er, dus waarom zou u daar geen gebruik van maken? Tijd om ook in de ICT het harnas aan de wilgen te hangen en over te schakelen naar minder zwaar én flexibel materiaal.