Ons vakgebied verandert. Van ‘nice to have’ is digitale dienstverlening op alle terreinen een ‘must have’ geworden, met bijpassende kwaliteitseisen. Mijn derde tip: 'Neem agile werken serieus’. Je kunt er als CIO anno 2022 niet meer omheen. Wat is er logischer dan het bij elkaar brengen van alle betrokkenen die nodig zijn voor de vernieuwing in een multidisciplinair team?
Ons vakgebied verandert. Van ‘nice to have’ is digitale dienstverlening op alle terreinen een ‘must have’ geworden, met bijpassende kwaliteitseisen. Mijn derde tip: ‘Neem agile werken serieus’. Je kunt er als CIO anno 2022 niet meer omheen. Wat is er logischer dan het bij elkaar brengen van alle betrokkenen die nodig zijn voor de vernieuwing in een multidisciplinair team?
Onlangs heb ik het eindrapport van de “Tijdelijke commissie ICT-projecten bij de overheid” (de commissie Elias) uit 2014 nog eens nagelezen en tot mijn verbazing komt het woord ‘agile’ daar niet in voor. Ik vind dat verrassend omdat de agile beweging al in 2001 is ontstaan en juist een antwoord wilde zijn op de problematiek van de vaak moeizame en dure ict voortbrenging in projecten. Elias cs. zoeken de oplossing voor de mislukte ict-projecten vooral in betere besturing en grotere deskundigheid. De agile beweging zoekt het in een radicaal afscheid van (grote) ict-projecten en in het bijzonder van de steeds grotere nadruk daarbinnen op ‘requirements-management’ en de zogenaamde waterval-methode eerst heel precies bepalen wat je wilt en dan pas bouwen.
Agile werken beoogt stapje voor stapje resultaten op te leveren, steeds afgestemd op de actuele functionele wensen en de actuele technische mogelijkheden. Het vindt plaats in semi-permanente teams die vaak een gecombineerde verantwoordelijkheid hebben voor ontwikkeling en voor beheer, zogenaamde ‘devops’ teams. In die teams is de directe persoonlijke nabijheid van architecten en business experts naast ontwikkelaars belangrijk: dat verkort de wachttijden waar je in de ict-voortbrenging zo vaak mee te kampen hebt. Uiteraard zijn er ook nadelen: permanente teams zijn duur en het is een logistieke opgave om in zo’n team iedereen aan het werk te houden.
Collega Ton van der Linden, de CIO van Achmea, vertelde me onlangs dat hij in zijn organisatie, waar agile werken al gemeengoed is, de agile teams scherp probeert te houden. “Jullie zijn niet goed genoeg voor waterval, daarom werken jullie agile”, zo daagde hij de betrokken medewerkers uit. Ongetwijfeld in een poging om gemakzucht te voorkomen. Want dat is wel nodig bij agile werken. Te vaak wordt het gebruikt als een excuus om geen goede ‘requirements’ (in de agile terminologie: ‘business epics’) te bepalen, geen business case te maken en niet te investeren in architectuur onder het motto: we komen er werkende weg wel uit.
Ik voeg hier aan toe dat het ook zaak is om niet elk probleem met een ‘agile team’ op te lossen; soms schiet je dan met een kanon op een mug. Dat kan heel kostbaar zijn. De Delftse hoogleraar Rini van Solingen benadrukt het door Stacey gemaakte onderscheid tussen gecompliceerde en complexe vraagstukken (waarbij er nog functionele en technische onzekerheid is). Gecompliceerde vraagstukken moeten ‘gewoon’ door experts opgelost worden. Je hebt er geen projectteams of agile teams voor nodig. Voor complexe vraagstukken kunnen die (agile) teams juist heel handig zijn.
Hoe het ook zij: een CIO anno 2022 kan niet meer om ‘agile’ heen. Energieke consultants met een soms zeer hoog energie-peil zijn graag bereid om je organisatie de fijne kneepjes van de ‘agile way of working’ te leren. Nodig ze maar eens uit. Wat is er logischer dan het combineren van beheer en vernieuwing en wat is er logischer dan het bij elkaar brengen van alle betrokkenen die nodig zijn voor de vernieuwing in een multidisciplinair team?
Zeven tips voor CIO’s door Jan Willem Duijzer
In januari 2016 schreef ik op iBestuur.nl een bijdrage met tips voor jonge CIO’s bij de overheid. Ik meende, na CIO-rollen bij een ministerie en een grote gemeente, wel zo’n beetje te weten hoe die wereld in elkaar zit en wilde dat meegeven aan mijn jonge collega’s. Nu, zes jaar later, valt me op hoe snel het vakgebied de laatste jaren is veranderd. De grootste verandering is wat mij betreft het toegenomen belang van digitale dienstverlening. Van ‘nice to have’ is die dienstverlening op alle terreinen een ‘must have’ geworden, met bijpassende enorm hoge kwaliteitseisen. Maar naast de ontwikkelingen op het vakgebied ben ik ook zelf veranderd door nieuwe ervaringen als CIO bij de Tweede Kamer en sinds 2019 bij de Rechtspraak. Vandaar deze update. Aan mijn tips van zes jaar geleden voeg ik graag zeven nieuwe adviezen toe.
- Tip 1: Zorg voor een beleidskader voor cloudgebruik
- Tip 2: Geef meer prioriteit aan security
- Tip 3: Neem agile werken serieus
- Tip 4: Data als waardevolle nieuwe invalshoek
- Tip 5: Ethiek is onderdeel van je werk
- Tip 6: Vorm een tegenmacht tegenover techbedrijven
- Tip 7: Investeer in mensen en de werkomgeving
Beste Jan-Willem. Een kanttekening uit eigen ervaring. Agile valt of staat met de beschikbaarheid van specialisten. Bijvoorbeeld securityspecialisten, database specialisten etc. Daar zijn er vaak te weinig van en ze moeten ook nog eens hun tijd verdelen over meerdere Agile teams. Hierdoor ontstaan in de praktijk vaak enorme bottlenecks en deze zijn naar mijn ervaring de belangrijkste oorzaak voor de vele vertragingen die ik nog net zo vaak als in de pre-agile tijd om me heen zie.