7 tips voor CIO’s: Tip 6 ‘Vorm een tegenmacht tegenover techbedrijven’

Ons vakgebied verandert. Van ‘nice to have’ is digitale dienstverlening op alle terreinen een ‘must have’ geworden, met bijpassende kwaliteitseisen. Mijn zesde tip gaat over de relatie met leveranciers. Laat je niet inpakken door mooie verhalen van bedrijven en vorm samen met anderen tegenmacht als die geboden is. Neem kennis van Europese ontwikkelingen. Wees blij dat er aanbestedingswetgeving is.

Als ik gedwongen zou worden om iets positiefs over Donald Trump te zeggen, dan zou ik waarschijnlijk zijn onbevreesde houding ten opzichte van de ‘big tech’ noemen. Microsoft, Oracle, Apple, Facebook en vele andere grote tech-bedrijven zijn bepalend voor het werk van cio’s, informatiemanagers en ict-experts. Ik waardeer ze om de kwaliteit en innovativiteit van hun producten, maar ik houd ze ook op een afstand. In mijn bijdrage uit 2016 schreef ik dat ook al. Microsoft laat zich graag voorstaan op haar sociale doelstellingen waaronder het steunen van het onderwijsveld; de Office-licenties voor gewone consumenten en voor het onderwijs zijn substantieel goedkoper dan licenties voor de rest van de klantenkring. Ik applaudisseer daar niet voor. Het doet me denken aan de schoolmelk van de jaren zestig en later. Was die bedoeld om de gezondheid van de bevolking te bevorderen of ging het om het realiseren van een extra afzetkanaal voor de groeiende Europese melkplas? De licentie-structuren van de grote software-leveranciers zijn soms zo ondoorzichtig dat het op gijzelsoftware begint te lijken. En over de algoritmes van Facebook is genoeg bekend. Zijn deze bedrijven daarmee het ultieme kwaad? Daar geloof ik niets van. Ze zijn gewoon erg rijk en machtig en ze verdienen tegenmacht. Meer tegenmacht. Dat geldt trouwens ook voor kleinere tech-bedrijven die op deelterreinen (bijna) monopolieposities hebben, zoals Centric en Pink Roccade op de gemeentelijke ict-markt in Nederland; monopolieposities die te lang en te vaak ongemoeid zijn gelaten. De overheid, internationaal en nationaal, moet daar naar mijn smaak een actievere rol in spelen. Daar ontmoet ik dus – zij het heel kort – Donald Trump. Gelukkig pakt ook de Europese Unie, op Frans en Duits initiatief, deze bal op.

CIO’s raad ik aan om scherp te blijven. Laat je niet inpakken door mooie verhalen van grote en kleine bedrijven en vorm samen met anderen tegenmacht als die geboden is. Neem kennis van Europese ontwikkelingen. Wees blij dat er aanbestedingswetgeving is. Doe daar niet krampachtig over, maar maak er gebruik van.

Zeven tips voor CIO’s door Jan Willem Duijzer

In januari 2016 schreef ik op iBestuur.nl een bijdrage met tips voor jonge CIO’s bij de overheid. Ik meende, na CIO-rollen bij een ministerie en een grote gemeente, wel zo’n beetje te weten hoe die wereld in elkaar zit en wilde dat meegeven aan mijn jonge collega’s. Nu, zes jaar later, valt me op hoe snel het vakgebied de laatste jaren is veranderd. De grootste verandering is wat mij betreft het toegenomen belang van digitale dienstverlening. Van ‘nice to have’ is die dienstverlening op alle terreinen een ‘must have’ geworden, met bijpassende enorm hoge kwaliteitseisen. Maar naast de ontwikkelingen op het vakgebied ben ik ook zelf veranderd door nieuwe ervaringen als CIO bij de Tweede Kamer en sinds 2019 bij de Rechtspraak. Vandaar deze update. Aan mijn tips van zes jaar geleden voeg ik graag zeven nieuwe adviezen toe.

• Tip 1: Zorg voor een beleidskader voor cloudgebruik
• Tip 2: Geef meer prioriteit aan security
• Tip 3: Neem agile werken serieus
• Tip 4: Data als waardevolle nieuwe invalshoek
• Tip 5: Ethiek is onderdeel van je werk
• Tip 6: Vorm een tegenmacht tegenover techbedrijven
• Tip 7: Investeer in mensen en de werkomgeving