Wat wij in de openbare ruimte nog ontoelaatbaar vinden is in de digitale wereld allang realiteit. Al onze stappen op het internet worden in de gaten gehouden, maar er is iets tegen te doen.
Als je op het perron op een trein wacht en een reclamebericht bekijkt, dan wordt jouw belangstelling misschien geregistreerd door een verborgen camera in de reclamezuil. Op die manier kunnen adverteerders de populariteit van hun advertentie meten.
Mogen verborgen camera’s in reclamezuilen registreren hoe lang je naar de advertentie kijkt? Ja, zegt 25 procent van de ondervraagden in een enquête van iBestuur. Een grote meerderheid van 74 procent stelt dat niet op prijs en 1 procent heeft geen mening.
Met behulp van Deep Learning technieken kan de computer emoties afleiden. Het herkennen van personen op basis van camerabeelden door vergelijking met een foto’s uit bijvoorbeeld sociale media is eveneens technisch mogelijk. De verborgen camera’s mogen geen persoonsgegevens verzamelen die zijn te herleiden tot personen. Het is dus de vraag of de NS met haar slimme reclamezuilen de privacywet overtreedt. Als de camera’s alleen patronen en bewegingen registreren, dan is er weinig aan de hand. Als de gefilmde personen duidelijk in beeld zijn, dan is het in strijd met de wet. In dat geval moeten de reizigers er van op de hoogte zijn dat ze worden gefilmd en daarvoor vooraf toestemming verlenen.
Wat wij in de openbare ruimte nog ontoelaatbaar vinden is in de digitale wereld allang realiteit. Achter ons beeldscherm voelen wij ons onbespied, maar ondertussen wordt elke stap op het internet in de gaten gehouden. Vrijwel alle websites bevatten trackers die bijhouden wat je daar doet en wie je bent. Je routine, je voorkeuren, alle kleine stukjes worden bij elkaar gebracht om een persoonlijk profiel op te bouwen. Dat profiel kan worden gebruikt om persoonlijk advies te geven over aankoop van producten, gepersonaliseerde advertenties en aanbiedingen te presenteren en relevante informatie te tonen. De profielen worden ook verhandeld door datahandelaren.
Op basis van profielen voeren zoekmachines en sociale media gepersonaliseerde zoekopdrachten uit. Je krijgt alleen artikelen, nieuwberichten, muziek, video’s en boeken te zien die aansluiten bij jouw voorkeur. Dat lijkt een voordeel, maar in de praktijk word je een filterbubbel ingetrokken. Op basis van jouw klikgedrag, locatie en zoekgeschiedenis krijg je alleen die informatie te zien die past bij jouw voorkeuren. Ondoorzichtige algoritmes zuigen je in een web van eentonigheid dat steeds minder afwijkende, vernieuwende en verbredende ideeën, meningen en ervaringen bevat. De belangrijkste voorbeelden van de filterbubbel zijn resultaten van Googles Personalized Search en van Facebooks personalized news stream.
Wat kun je doen om de negatieve effecten van pottenkijken, datahandel en manipulatie in de digitale wereld te beperken? Natuurlijk kun je de veiligheidsinstellingen aanpassen en de toegang tot bijvoorbeeld locatie, contacten en camera beperken. Je kunt ook een stap verder gaan: verwijder je Facebook account, gebruik Firefox als standaard browser, zoek met DuckDuckGo en installeer plug-in Pricacy Badger. Deze plug-in herkent en blokkeert tracking cookies voor relevante advertenties. Uiteraard moet je ook de webcam afplakken om digitale pottenkijkers tegen te gaan. Mark Zuckerberg doet dat met een plakbandje. Inmiddels zijn ook fraaie schuifjes (voor 10 euro Nederlands product Spy-Fy) in de markt om de camera af te dekken.
De volledige uitkomsten van de enquête zijn hier terug te vinden.
Jan Willem Boissevain is Senior Account Executive bij Pegasystems
