Iedereen digitaal maken is niet de oplossing

Deze foto van onze basiscursus heb ik een paar jaar weggestopt. Maar wat als dit nou precies het probleem in beeld brengt dat we niet willen zien? Ik moet het met jullie delen. Als directeur van Cybersoek twijfelde ik: Is dit ons falen? Is onze cursus niet goed genoeg? Moeten wij als organisatie iedereen digitaal meekrijgen? Is dan ons doel behaald? Maar deze vrouw op de foto, radeloos, toont wat wij dagelijks zien bij Cybersoek.
Dit is het beeld dat we niet kunnen blijven ontkennen. Want dit is waar we wél falen als we niet goed kijken: de oplossing ligt niet in nog meer technologie en nog meer of betere cursussen, een nieuwe digitale tool, of een app die ‘alles oplost’. Het ligt in de erkenning dat de digitale wereld niet voor iedereen is weggelegd. Wat er nodig is, is echt menselijk contact, ruimte om te falen, en steun zonder oordeel. En als wij dat niet erkennen, houden we de ongelijkheid in stand.
Het is tijd voor een nieuwe aanpak, die niet alleen gaat over hoe we digitaliseren, maar hoe we ervoor zorgen dat we niemand achterlaten. We moeten stoppen met het denken dat digitale toegang de enige toegang is, en dat offline iets minderwaardig is.
Mijn moeder zei toen ik net directeur bij Cybersoek was en haar deze foto liet zien: “Niet je vuile was buiten hangen.” Maar nu besef ik dat het niet mijn was is, het is juist de samenleving die haar vuile was buiten moet hangen. We kunnen niet langer alles binnenskamers houden en bedekken met de mantel der technologische vooruitgang.
Daarom blijf ik bij mijn overtuiging: we moeten ons als samenleving anders organiseren. De verantwoordelijkheid voor digitale inclusie ligt niet bij de mensen die achterblijven, maar bij degenen die de systemen hebben gebouwd en die door blijven bouwen. Technologie mag geen afleiding zijn van de echte problemen. Het is tijd om de maatschappelijke problemen op te lossen, niet de digitale problemen.
Dit is geen tijd om te zeggen: “Nou, de digitale overheid komt eraan!” Of: “De eWallet lost alles op!” Dit is de tijd om te erkennen: de oplossing is niet om iedereen digitaal te maken, maar om ervoor te zorgen dat iedereen in deze samenleving een waardevolle plek heeft, of dat nu online of offline is.
En natuurlijk, een cursus helpt, betaalbaar internet ook, net als een laptop. Allemaal randvoorwaarden. Dit verhaal kennen we. Ik lees het inmiddels terug in allerlei stukken. Mooi. Maar één ding wordt niet gezegd: wat we doen kan niet langer. Het is tijd om met deze dappere cursisten van de foto een kopje koffie te gaan drinken. Even samen pauze.
Lees ook:
Herkenbaar. Sommige mensen van wie de houden zijn gewoon geen digitaal materiaal … maar ‘digitaal’ is gereedschap! Geen rite of passage! Waarom de Cybersoek focus niet aanpassen door niet zozeer digibete noobs proberen te dataficeren, maar puur te focussen op het toegankelijk maken van technologie voor digibete mensen? Waarom niet alleen inzetten op intuïtieve en gebruiksvriendelijke technologie? Leer mensen de principes te begrijpen, zodat je met minimale digitale vaardigheden bijvoorbeeld spraakgestuurde assistenten kunt aansturen. Je HOEFT niet te kunnen programmeren of je wensen door te geven aan een AI die dat WEL kan. Zet gezichtsherkenning in voor toegangscontrole. Gebruik je locatie enintuïtieve gebruikersinterfaces die eenvoudig te navigeren zijn. Nodig technologie ontwikkelaars uit, zodat je actief kunt samenwerken met bedrijven die technologische oplossingen creëren, om ervoor te zorgen dat nieuwe producten en diensten vanaf het begin al worden ontworpen met inclusiviteit in gedachten. We leven in een zeer snel verouderende samenleving. Veel laaggeschoolde mensen hebben unieke kennis in hun hoofd die nooit gecodificeerd is. Wie vaart er in weer en wind door onze grachten om te checken of pompen verstopt zitten of aanlegpalen gebroken zijn? Wie weet nog hoe je een fruitboom snoeit? Wie herkent nog onkruid? Leer die mensen juist om drones te bedienen, AI en Machine Leaerning te benutten. Leer ze de juiste vragen (prompts) te stellen om hun wensen duidelijk te maken aan een machine, zodat de mensen die wel datavaardig zijn de processen en beschikbare content kunnen dataficeren en modelleren. Leer adaptieve gebruikerservaringen te creëren die zich aanpassen aan het vaardigheidsniveau en de voorkeuren van de gebruiker. Minimaliseer de leercurve om digibete mensen in staat te stellen effectiever gebruik te maken van digitale diensten. Dankzij ubiquitous computing KAN er juist steeds meer voor mensen die steeds MINDER hoeven te snappen van HOE dat allemaal kan. Vraag een puber maar eens hoe hij WIFI routers moet programmeren, als hij alleen een QR-code scan gewend is. We leven in een tijd dat AI alle menselijke talen allang spreekt. GEBRUIK HET! VRAAG die AI jou uit te leggen, met eenvoudige, begrijpelijke handleidingen, video’s en tutorials hoe iets werkt. Taal kent niveau’s. VRAAG de AI om moeilijke dingen uit te leggen op MAVO niveau. Ze feedback mechanismen in om te leren waarom digibete mensen doen wat ze doen. De flappentap (ATM) heeft niet voor niets de STOP knop rechtsondering zitten. De meeste mensen zijn rechtshandig, dus als zij aarzelen, trekken zij hun hand naar rechtsonderin de display. DAAROM zit daar de rode STOP knop. We moeten juist blij zijn met de digibeten, want zij houden ons met de voetjes op de grond, hoewel zij niet tegen de wind in kunnen blazen. Door deze focusverschuiving kan Cybersoek juist een pioniersrol spelen in het creëren van een meer toegankelijke digitale samenleving, waarin technologie dient als een brug, in plaats van een barrière, voor mensen met beperkte digitale vaardigheden. Het uiteindelijke doel is tenslotte om ervoor te zorgen dat iedereen, ongeacht hun technologische kennis, kan profiteren van de voordelen die de digitale wereld te bieden heeft.