Aan het nieuwe kabinet: Rijkslab voor Digitalisering

Het is 27 jaar geleden dat het eerste actieplan voor de ‘elektronische snelweg’ verscheen, waarin werd voorzien dat digitalisering en het internet een majeure invloed zouden hebben op de inrichting van onze samenleving. Pas in februari van dit jaar heeft onze volksvertegenwoordiging ertoe besloten om een vaste Tweede Kamercommissie voor Digitale Zaken in te richten die zich expliciet bezig gaat houden met de intrinsieke kenmerken van digitalisering en het effect op onze samenleving. Te laat kunnen we wel vaststellen.

Met dit Rijkslab voor Digitalisering kan de publieke digitale infrastructuur van Nederland herontworpen worden

Er is een stevige bijspijkercursus nodig om Kamerleden te organiseren. Maar dat geldt voor de hele samenleving. Tegelijkertijd moeten we nu handelen en hebben we geen tijd te verliezen om onze soevereiniteit terug te winnen. Mijn voorstel is om die kennis op te bouwen door een nieuwe praktijk rond digitalisering op te zetten. Een ‘wasstraat’ voor al het beleid en wetgeving die raken aan digitalisering. Een rijksbreed open ontwerp­laboratorium voor nieuwe technologie. Daarin kan kennis gebundeld worden over grondrechten, publieke waarden, ontwerpmethodologie en privacy by design principes. Een ontwerplab dat trans­disciplinair werkt en een brug kan slaan tussen beleid, maatschappelijke opgaven en nieuwe technologie.

Door inzichten, oplossingen en tutorials open te delen slaan we meerdere vliegen in één klap. We verankeren nieuw beleid in de praktijk en we worden maatschappelijk én politiek op het gebied van technologisch inzicht volwassen. Er wordt al mee geëxperimenteerd door het ministerie van VWS. De CoronaMelder is, na een wat overhaaste start, volgens een open ontwerpproces ontwikkeld, waarbij de privacy by design principes van de maatschappelijke coalitie Veilig Tegen Corona een belangrijke rol hebben gespeeld. Via open processen en betrokkenheid van de samenleving dat via het forum van Code for NL was ingericht, was het voor iedereen mogelijk om mee te kijken, mee te denken en bij te dragen.

Dit model verdient navolging en kan in zo’n Rijkslab centraal worden gesteld. Met dit Rijkslab voor Digitalisering kan de publieke digitale infrastructuur van Nederland herontworpen worden, waarbij openheid, open standaarden, open source en data commons, de nieuwe norm worden. En het biedt een uitgelezen mogelijkheid voor volksvertegenwoordigers om samen met het volk technologische weerbaarheid op te bouwen.

Marleen Stikker is oprichter en directeur Waag