Hoeveel energie verbruikt kunstmatige intelligentie (AI)? Het opmerkelijke antwoord: niemand weet het precies. Door een gebrek aan transparante data zijn onderzoekers aangewezen op schattingen. Datawetenschapper Alex de Vries-Gao (Vrije Universiteit Amsterdam) berekende dat AI in 2023 wereldwijd ongeveer evenveel stroom gebruikte als heel Nederland. Hij verwacht bovendien dat dit verbruik dit jaar zal verdubbelen door de snelle groei van AI-toepassingen. Die groei vraagt om grote aantallen gespecialiseerde chips die enorme hoeveelheden rekenkracht leveren.
De AI wordt duur betaald (maar hoe duur precies?)
Overheidsorganisaties die het energieverbruik willen monitoren van de AI-toepassingen die ze gebruiken, stuiten op een probleem: er zijn nauwelijks data beschikbaar. Dat is geen toeval, maar bewust beleid van de techbedrijven. Betrokkenen pleiten voor een lobby om transparantie te verplichten.
Niet kunnen of niet willen?
De Vries promoveert op het energieverbruik van AI en loopt daarbij tegen een muur van geheimzinnigheid aan. Grote techbedrijven – Google, Microsoft, OpenAI – delen nauwelijks cijfers. Google meldde in 2022 dat 10 tot 15 procent van zijn totale energieverbruik naar AI ging, maar sindsdien is het stil gebleven. En dat terwijl bedrijven exact weten hoeveel gespecialiseerde AI-servers ze hebben en wat die verbruiken.
Volgens De Vries is het dus geen kwestie van niet kúnnen rapporteren, maar van niet wíllen. De hoge energie- en watervraag van AI past slecht bij het beeld dat techbedrijven willen uitstralen over duurzaamheid en klimaatverantwoordelijkheid. Dit wordt ook benadrukt door onderzoeker Kate Crawford, die schrijft dat investeerders zouden schrikken van de echte cijfers.
Het gebrek aan duidelijke data frustreert niet alleen wetenschappers, maar ook organisaties die hun digitale voetafdruk willen verkleinen.
Europarlementariër Kim van Sparrentak (GroenLinks-PvdA) ziet hetzelfde patroon. Techbedrijven presenteren AI als iets abstracts dat in “de cloud” gebeurt, waardoor het fysieke energieverbruik buiten beeld blijft. Tijdens onderhandelingen over de AI-verordening kreeg zij zelfs te horen dat “het slechts cijfers zijn, die geen milieueffect kunnen hebben”. Haar voorstel om energiezuinigheid verplicht te stellen haalde het niet, maar dankzij haar inzet bevat de AI-verordening sinds augustus wel een rapportageplicht voor het energieverbruik van grote taalmodellen. De concrete invulling daarvan volgt eind dit jaar of begin volgend jaar.
Capaciteitstekorten en stijgende verbruiken
Hoewel techbedrijven weinig kwijt willen over concrete verbruikscijfers, zijn ze wel openlijk bezorgd over hun beperkte energie- en datacentercapaciteit. Het wereldwijde AI-gebruik groeit sneller dan datacenters kunnen uitbreiden. In hun duurzaamheidsrapporten herkennen bedrijven de stijging van hun energieverbruik en wijzen daarbij expliciet naar AI als oorzaak – waarbij ze even graag benadrukken dat AI elders ook energiebesparingen oplevert. Of de toename volledig door AI komt is onduidelijk, maar vermoedelijk is die rol eerder groter dan kleiner.
Gebrek aan transparantie belemmert verduurzaming
Het gebrek aan duidelijke data frustreert niet alleen wetenschappers, maar ook organisaties die hun digitale voetafdruk willen verkleinen. Dat werd duidelijk tijdens de lancering van het Sustainable IT Impact Assessment (SIIA) in juni 2025, een instrument dat organisaties moet helpen inzicht te krijgen in de milieu-impact van hun digitalisering. Zonder harde cijfers over het werkelijke energieverbruik is dat echter moeilijk.
Veel techbedrijven presenteren hun energieverbruik uitsluitend in een markt-gebaseerde boekhouding: administratief is de elektriciteit “groen” ingekocht, bijvoorbeeld via emissiecertificaten. Daardoor lijkt een bedrijf als Amazon Web Services op papier CO₂-neutraal, terwijl dat in de fysieke werkelijkheid anders ligt.
In augustus is een rapportageverplichting ingegaan voor het energieverbruik van grote taalmodellen.
Wiebren van der Zee (ABN Amro, NCDD-werkgroep SIIA) benadrukt dat organisaties juist behoefte hebben aan locatiegebaseerde data: concrete kilowatturen en de CO₂-uitstoot die daarmee samenhangt. Zulke gegevens worden echter mondjesmaat gedeeld. De Nationale Coalitie Duurzame Digitalisering (NCDD), initiatiefnemer van het SIIA, probeert met de sector afspraken te maken over betere data-uitwisseling, maar erkent dat dit moeilijk lukt zolang techbedrijven gesloten blijven.
Lobby richting Europa
Van Sparrentak ziet een belangrijke rol voor overheidsorganisaties en bedrijven om in Brussel te pleiten voor strengere transparantie-eisen. De Delegated Act bij de AI-verordening moet bepalen wat precies gerapporteerd moet worden: alleen het energieverbruik tijdens training, of ook het operationele verbruik wanneer modellen draaien. Techbedrijven volgen deze ontwikkelingen nauwlettend.
De politieke wind staat echter ongunstig. Volgens Van Sparrentak heerst het idee dat Europa 'meer AI nodig heeft' en dat regelgeving innovatie remt. Klimaat is momenteel een minder populaire politieke inzet. Daarbij komt dat de VS onder president Trump Europese techwetgeving gebruikt om handelsdruk op te voeren. Zijn regering heeft Brussel zelfs gevraagd de AI-wetgeving te schrappen. Dat maakt het extra lastig om het operationele energieverbruik wettelijk verplicht te krijgen.
Toch ziet Van Sparrentak reden voor optimisme: binnen de Europese Commissie groeit het bewustzijn over de milieu-impact van digitalisering. Ambtenaren die eerder aan de Green Deal werkten, zijn nu betrokken bij digitale dossiers, wat het begrip tussen beleidsdomeinen vergroot. De verordeningstekst wordt in grote mate door ambtenaren geschreven, en voldoende signalen uit de praktijk kunnen doorslaggevend zijn.
Een stap in de verkeerde richting?
Recent meldde Google dat één interactie met hun chatbot Gemini 0,24 Wh en vijf waterdruppels zou verbruiken. Een stap naar meer transparantie? Volgens De Vries niet. Google rapporteerde de mediaan in plaats van het gemiddelde, waardoor uitschieters buiten beeld blijven. Ook ontbreekt data over indirect waterverbruik, zoals het water dat nodig is voor elektriciteitsopwekking. De Vries noemt de cijfers misleidend: “'Je kunt nog beter géén data krijgen dan deze.'
Dit is verkorte versie van het artikel dat gepubliceerd is in iBestuur Magazine #56 van oktober 2025.
Plaats een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.