De digitale kansen zijn na 22 november springlevend!

Nu de verkenner aan het werk is en de complexe -en nu al stekelige- formatie begonnen is, moeten we bekijken wat de verkiezingsuitslag kan betekenen voor de digitale keuzes en ambities van Nederland. Die zijn namelijk bepalend voor ons welbevinden en onze welvaart.

Op het eerste gezicht is het beeld niet al te gunstig. Terwijl de aandacht voor digitaal afgelopen jaren al steeds dieper wegzakte, heeft grote winnaar PVV er nagenoeg niets over opgeschreven in zijn programma: verder dan een digitale schandpaal en géén digitale euro komen ze niet. Bij de andere partijen die nu eerst aan zet komen is het beeld wisselend. Terwijl de VVD oog heeft voor de economische kansen (innovatie) en geopolitieke aspecten (cyberweerbaarheid) kijkt NSC vooral naar de risico’s van data en algoritmes voor de rechtsstaat (denk aan de toeslagenaffaire). De enige partij op rechts die voor een minister van Digitale Zaken pleit, is overigens BBB.

Als het daadwerkelijk tot een formatie van een rechts kabinet met deze vier partijen komt, dan verwacht ik niet dat Geert Wilders veel interesse zal hebben in digitale thema’s. Als het van de andere partijen komt (wat we nog maar moeten zien!) dan is een belangrijke vraag welke kant het op gaat. Dat dit verrassend kan lopen, bewees de formatie van 2010 waarin het - toen ook fors verliezende - CDA ineens het topsectorenbeleid uit de hoge hoed toverde. Met dit beleid zitten we dertien jaar later nog steeds opgescheept en hoewel er ook goede dingen uit voorgekomen zijn, heeft het voor de nodige versnippering en bureaucratie geleid. Het is dus zaak de formatie scherp te volgen en de partijen goede plannen voor digitalisering aan te reiken. Het gaat niet vanzelf!

Zelf denk ik dat Nederland op digitaal gebied moet inzetten op een sterke combinatie van innoveren, investeren en reguleren.

Dat reguleren is iets waar het kabinet en de Europese Commissie (met onder meer NIS2, de AI Act en de Data Act) volop mee aan de slag zijn en dat is op zich goed: er zijn nu eenmaal serieuze risico’s bij toepassingen van data, platforms en AI. De autonomie van mensen, de veiligheid van kinderen, de betrouwbaarheid van informatie, de verdeling van welvaart en de rechtvaardigheid van besluiten moeten actief door de politiek beschermd worden.

Tegelijk constateer ik dat de balans wel wat is doorgeschoten en dat het innoveren en investeren wat achterblijft. Dat is logisch omdat politici zich hoofdzakelijk op risico’s richten maar het is ook een risico: door kansen te laten liggen en technologische ontwikkelingen te belemmeren, kunnen de EU en Nederland (verder) achterop raken ten opzichte van de geopolitieke machtsblokken Amerika en China.

Kijkend naar financiële investeringen, leidende bedrijven, wetenschappelijke citaten en patenten is die achterstand er al. Maar het is nooit te laat om zelf krachtiger te innoveren. Daar moet de coalitie serieus werk van maken. Ook al wordt (arbeids)migratie nu als maatschappelijk probleem neergezet, ook al framen nationalistische partijen internationale/Europese samenwerking nu als zwaktebod en ook al heeft de PVV niets met innovatie en digitalisering.

Mijn suggestie: maak duidelijke keuzes, stop met de tien topsectoren en durf te investeren in kansrijke sleuteltechnologieën en AI-toepassingen die aansluiten op de Nederlandse succesgebieden en de grote maatschappelijke opgaven van deze tijd. Denk aan voedselproductie, energietransitie, logistiek en gezondheidszorg. Verlies daarbij de randvoorwaarden niet uit het oog en investeer in een goede digitale infrastructuur en een aantrekkelijk vestigingsklimaat.

Want alleen met voldoende talent en toekomstig verdienvermogen kunnen we wat doen aan de bestaanszekerheid van groepen die het moeilijk hebben.

Lees ook:

https://ibestuur.nl/artikel/grote-winnaar-pvv-heeft-weinig-ambities-op-gebied-van-digitalisering/