De Werkgroep Innovatiegericht Inkopen had eerder van de minister de opdracht gekregen knelpunten bij innovatiegericht inkopen te inventariseren en mogelijke oplossingen aan de dragen. De werkgroep, ondersteund door PIANOo, heeft de belemmeringen opgehaald bij aanbestedende diensten en experts. Hiervoor heeft ze onder meer deskresearch, interviews en een werkcongres georganiseerd. Tijdens de inventarisatie zijn de belemmeringen per thema geclusterd (Politiek/Bestuurlijk, Organisatorisch, Financieel, Mindset, Kennis en vaardigheden, Juridisch).
Overheden willen risico’s en kosten van innovatie mijden
Bestuurders en directeuren wel innovatiegericht inkopen, maar de praktijk is weerbarstig. | Beeld: Shutterstock
Gebrek aan betrokkenheid en verantwoordelijkheid
Bestuurders en directeuren wel doorgaans wel dat er innovatiegericht wordt ingekocht of in algemene zin innovatie plaatsvindt, maar de praktijk is weerbarstig. Er is maar weinig betrokkenheid voor innovatiegericht inkopen vanuit de top en management. Dit leidt binnen een organisatie tot minder interesse en draagvlak voor innovaties en minder samenwerking, schrijft de werkgroep. ‘Een ambtenaar met een slim idee moet dit vaak naast de reguliere activiteiten oppakken (in het bijzonder als er niet politiek mee ‘gescoord’ kan worden).’
Ook de huidige verkokering van overheidsorganisaties is een belemmering voor innovatiegericht inkopen. ‘Regelmatig trekken innovatieafdelingen het eigenaarschap van de innovatieve oplossing naar zich toe. Hierdoor voelt de uitvoeringsverantwoordelijke zich minder verbonden met de innovatie en komt de implementatie en opschaling minder snel op gang (“not invented here”).
Prof. dr. ir. Joop Halman & Dr. ir. Bart Lenderink: “Publieke opdrachtgevers moeten zich meer bewust worden van hun eigen sturingsmogelijkheden om de ontwikkeling en toepassing van innovaties binnen projecten en programma’s positief te beïnvloeden.”
Lange looptijd, hogere risico’s
Innovatiegericht inkopen heeft vaak een langere doorlooptijd nodig dan reguliere inkooptrajecten. Bovendien zijn er meer en hogere risico’s aangezien er sprake is van onzekerheid over de uitkomst. De kosten gaan voor de baat uit. Verdeling van de kosten en de risico’s tussen overheden onderling loopt stroef en aanbestedingen worden hierop niet altijd slim ingericht. Een individuele overheidsorganisatie wil of kan de kosten en risico’s van de ‘first mover’ niet dragen en wacht daarom tot een ander overheid deze eerste stap maakt. Ook komt het regelmatig voor dat de baten van een innovatie bij andere overheidsonderdelen liggen dan waar de lasten liggen (door verkokering).
Aanbevelingen
1. Stel een strategisch actieplan op voor innovatiegericht inkopen, in lijn met innovatieagenda’s; Kennis- en Innovatieagenda’s (KIA’s) kunnen met de
missies een richting bieden voor het inzetten van inkoopkracht
2. Bied voorlichting en ondersteuning over innovatiegericht inkopen; Stel interne kennisambassadeurs aan stimuleer het uitvoeren van marktconsultaties en het delen van uitkomsten
3. Zoek de (thematische) samenwerking en verbind middelen die er al zijn; Werk samen in Startup in Residence (SiR) programma’s en stimuleer Buyer Groups. Neem als EZK een leidende rol voor de aansturing van innovatiegericht inkopen.
Plaats een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.