Sinds het vernietigende rapport van de commissie Elias, zo’n 10 jaar geleden, is veel onderzoek gedaan naar ICT-projecten binnen de overheid. Toen was de schatting dat de overheid € 4 tot 5 miljard weggooide aan mislukte projecten. Een betrouwbaar en recent bedrag ontbreekt, maar uit de Rapportage Grote ICT-activiteiten 2024 blijkt al een stijging van de kostenoverschrijding van € 1,62 miljard. En dat zijn alleen de grote projecten binnen de Rijksoverheid.
Voorzie de NDS van een bijsluiter met de Return on Investment
Een klein miljard euro. Dat is ongeveer wat nodig is voor de Nederlandse Digitaliseringsstrategie. En dat bedrag haalde dan ook de nieuwsberichten, waardoor we nog steeds vooral praten over digitaliseren als kostenpost, en niet over de noodzaak en wat het oplevert. Laten we daarom de rekensom even afmaken.
De oorzaken hiervan zijn divers, maar liggen onder meer in legacy-problemen en ondoordachte keuzes in het cloudbeleid, aldus de jaarrapportage van het Adviescollege ICT-toetsing. Dit komt onder andere door een gebrek aan technische deskundigheid en versnippering. Zo ook met inkoop, waar overheden nu individueel uitvragen en inkopen. Dit leidt tot inefficiëntie en een ondoorzichtig en gefragmenteerd landschap. Zo blijkt dat we niet eens weten wat het totaal is van de licentiekosten die betaald worden aan grote techbedrijven. Gemeenschappelijk beleid en gezamenlijk inkopen zullen leiden tot kostenbesparingen, en op z’n minst meer inzicht in de huidige kosten.
Denk daarnaast aan faalkosten en inefficiëntie. Gebrek aan gegevensdeling en betrouwbare data leidt tot enorme kosten. Onderzoek in het Nederlandse bedrijfsleven laat zien dat werknemers gemiddeld 54 minuten per week spenderen aan het vinden van de juiste data. Dit komt neer op ruim een werkweek per jaar. Dat zal binnen de overheid niet anders zijn, integendeel zelfs. Of denk aan het voorkomen van een volgende toeslagenaffaire door te investeren in onder meer gegevensdeling en digitaal vakmanschap. Ter illustratie, de kosten van de hersteloperatie lopen inmiddels op ongeveer € 8 miljard.
En naast het terugdringen van kosten kun je ook nog kunnen kijken naar hoe meer datagedreven werken en de inzet van AI kunnen bijdragen aan een efficiëntere overheid en betere dienstverlening. Of de economische effecten daarvan, in combinatie met het stimuleren van het bedrijfsleven door een sterkere focus op Nederlandse en Europese alternatieven.
Natuurlijk lost de NDS niet alles op, maar op een bierviltje is het niet zo moeilijk om een businesscase te maken. De uitdaging zal zitten in het verzilveren van de baten. De kost gaat echter sowieso voor de baat uit. En zolang het gesprek niet óók over deze baten wordt gevoerd, blijft alles wat het etiket digitalisering heeft gezien worden als kostenpost. En in tijden van bezuinigingen en kabinetsformatie is dat niet alleen onhandig, maar ook financieel gezien zeer onterecht. Tijd dus om dat miljard te voorzien van een bijsluiter met de Return on Investment.
Plaats een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.