Wanneer de druk binnen de publieke dienstverlening toeneemt, wordt al snel zichtbaar hoe afhankelijk organisaties werkelijk van elkaar zijn. Een plotselinge stijging in instroom, beperkte doorstroommogelijkheden of capaciteitsproblemen kan het hele systeem doen vastlopen. Wat begint als een operationeel knelpunt, groeit vaak uit tot een collectieve uitdaging voor de gehele keten.
Regie in de keten
Auteur bijdrage: Gerbrand Goede | Associate Partner | Consulting
Precies dit gebeurde in een van de grootste publieke ketens van Nederland. Ondanks de enorme inzet van alle betrokken organisaties raakte het overzicht soms kwijt: informatie was versnipperd, processen liepen niet synchroon en het was lastig om snel en gecoördineerd te handelen. De roep om meer rust, regie en samenwerking werd steeds luider.
Valcon werkte samen met de ketenpartners aan een herpositionering van de samenwerking – een stap naar een gezamenlijke opgave, ondersteund door uniforme data en versterkte regie. Dankzij deze aanpak kan de keten nu proactiever handelen, pieken beter voorspellen en met meer wendbaarheid inspelen op veranderingen. In dit artikel delen we hoe we dat hebben aangepakt, en welke lessen dat opleverde.
Een maatschappelijke uitvoeringsketen in beweging
Binnen de publieke dienstverlening werken meerdere organisaties samen aan maatschappelijke opgaven. Elke organisatie heeft een eigen mandaat en verantwoordelijkheid, maar de echte kracht ligt in hun verbinding. Alleen wanneer informatie wordt gedeeld, processen op elkaar zijn afgestemd en besluitvorming synchroon verloopt, kan de keten als geheel effectief functioneren.
Juist onder hoge druk komt deze samenwerking onder spanning te staan. Botsende prioriteiten, beperkte capaciteit en gefragmenteerde data maken het moeilijk om snel te handelen. De tijd was gekomen om de samenwerking opnieuw te positioneren rond één gedeeld doel, gezamenlijk gedragen door alle partijen.
De interventie: van losse schakels naar één geïntegreerde keten
In 2022 startte de samenwerking tussen Valcon en de betrokken uitvoeringsorganisaties met één duidelijke ambitie: de keten beter laten samenwerken en de regie versterken. Daarbij lag de focus niet alleen op processen en systemen, maar vooral op gezamenlijk inzicht, communicatie en besluitvorming.
Stap 1: Formuleer een gemeenschappelijk doel
De eerste stap was het expliciet formuleren van de gedeelde missie. Wat willen we samen bereiken, en welke rol speelt elke organisatie daarbij? Door de scope helder te definiëren en te koppelen aan de maatschappelijke opgave ontstonden richting en focus.
Een belangrijke doorbraak was het structureel organiseren van de communicatie. Waar overleg voorheen ad hoc en reactief was, kwam er nu een vast overlegritme op zowel operationeel als tactisch niveau. Informatie wordt dagelijks gedeeld, knelpunten worden besproken en gezamenlijke besluiten worden in real time genomen.
Stap 2: Breng processen en afhankelijkheden in kaart
Om grip te krijgen op de uitvoering werd de keten benaderd met principes uit logistiek en supply chain management. Bewegingen van mensen, middelen en informatie werden gevisualiseerd. Met data-analyse en procesmapping werden afhankelijkheden en bronnen van vertraging geïdentificeerd.
Een belangrijk resultaat was de ontwikkeling van een operationeel dashboard met dagelijkse rapportages en een forecastmodel. Alle partners kregen zo toegang tot dezelfde actuele informatie over instroom, doorstroom en capaciteit. Dit maakte niet alleen snellere reacties mogelijk, maar versterkte ook wederzijds begrip en vertrouwen.
Stap 3: Ontwikkel een gedeeld KPI-raamwerk
Met datatransparantie op orde volgde de volgende stap: gezamenlijk prestatiemanagement. Valcon ondersteunde de keten bij het ontwikkelen van een KPI-raamwerk dat prestaties weergeeft in één gedeelde taal. Door dezelfde definities en cijfers te gebruiken, kunnen besluiten beter onderbouwd worden en worden discussies over interpretatie voorkomen.
Het raamwerk biedt ook een duidelijke structuur voor continu verbeteren, van operationele signalering tot tactische bijsturing en strategische besluitvorming. Het resultaat: niet alleen controle, maar een lerende keten die zichzelf voortdurend versterkt.
Resultaten: van ad hoc naar in control
De effecten van deze samenwerking zijn nu dagelijks merkbaar in de operatie. Waar eerder overlap of informatiegaten zaten, werkt de keten nu vanuit één gedeeld beeld. Dit heeft geleid tot concrete resultaten:
- Uniform inzicht
Alle partners werken met dezelfde realtime data, wat misverstanden vermindert en besluiten versnelt. - Grotere handelingssnelheid
Dagelijkse rapporten en gestructureerd overleg maken gerichter en sneller handelen mogelijk. - Betere voorspelbaarheid
Dankzij forecasting en gedeelde informatie is de keten beter voorbereid op pieken in vraag of capaciteit.
Daarnaast is de samenwerking tussen organisaties sterker geworden. Door gezamenlijk knelpunten te analyseren en op te lossen, is het vertrouwen verdiept en het gevoel van gedeelde verantwoordelijkheid gegroeid.
Wat goed werkte
Verschillende succesfactoren maakten het verschil:
- Klein beginnen, groot denken
Door eerst concrete knelpunten aan te pakken, werd snel waarde gecreëerd en groeide draagvlak organisch. - Eén doel, één taal
Focus op een gedeelde missie en gemeenschappelijke datataal gaf richting en duidelijkheid. - Verbind mensen en systemen
Technologie en data zijn cruciaal, maar samenwerking en vertrouwen blijven de echte sleutel tot succes.
Conclusie
De herpositionering van deze publieke keten laat zien dat governance niet vanzelf ontstaat; het is het resultaat van gedeelde ambitie, transparantie en voortdurende afstemming. Door organisaties te verenigen rond één collectief doel en te sturen op feiten in plaats van aannames, ontstaat stabiliteit, helderheid en wendbaarheid.
In een tijd waarin maatschappelijke vraagstukken steeds complexer worden, is samenwerking over organisatiegrenzen heen niet langer optioneel; het is essentieel. Deze case laat zien dat regie en menselijkheid hand in hand kunnen gaan wanneer we durven de keten echt als één geheel te benaderen.
Meer weten?
Lees hier verder voor meer informatie.
Benieuwd hoe je jouw keten kunt versterken?
Neem contact op met onze collega’s Bosse Zwerink, Gerbrand Goede en Lizel Goedhart.
Plaats een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Verkeerde vraag, verkeerd antwoord. Waarom zou je oude denken oppoetsen? Waarom gaan we nog steeds voor Best Practises, terwijl het allang tijd is voor Next Practises? Ketendenken is niet meer dan de Value Chain van Porter, maar dan verkeerd vertaald. Leeg vel! Opnieuw beginnen met denken.
De maatschappelijke realiteit is dat ketens het allang verliezen van een agentisch data-ecosysteem. Waarom denken we in ketens? Om dat we denken in input-throughput-output. Daarbij kunnen wachtrijen ontstaan. Daar balen we van, dus proberen we het met efficiëntieverbetering. Plotselinge instroom, resulteert in beperkte doorstroom door krappe capaciteit—en ineens kraakt de publieke keten. Krijgen we die keten van ad hoc naar in control? Dat is window dressing! De échte eenheid is allang niet meer de “keten” , maar het data-ecosysteem. In dat ecosysteem verschuift regie van menselijke coördinatie naar formele vertrouwenstechniek: identiteiten, attesten, rollen, rechten en audit. Niet óf mensen samenwerken, maar hóe entiteiten—mens, organisatie én AI-agent—met elkaar transacties aangaan met bewijsbare betrouwbaarheid is nu de uitdaging. De oplossing valt of staat met interoperabiliteit, wat weer valt of staat met Open Standaarden en identifiers. LEI codes bijvoorbeeld (www.gleif.org) bieden hiervoor een “DNA van trust”: open, ISO-gestandaardiseerd (17442), federaal te implementeren en met GLEIF als root of trust. Met vLEI—verifieerbare LEI-credentials—verleg je het zwaartepunt nog verder, van losse documenten in een productiestroom naar machine-verifieerbare statements over Outcome: wie is de organisatie, wie handelt namens wie, in welke rol, met welke scope en onder welke guardrails? Dat wordt geen niche: MiCA, ISO 20022, ESMA-richtsnoeren en de PSD3/PSR-evolutie trekken identificatie, attestation en non-repudiation naar de kern van de bedrijfsvoering!
De LEI wordt een vereiste identifier in alle mogelijke processen en de vLEI maakt die identifier nog eens programmeerbaar ook. Keihard nodig, want de samenleving evolueert naar tokenization. ALLES is nu data geworden. Ook geld. Digitalisering vervaagt namelijk de grenzen van het financiële stelsel. Daarom versnellen centrale banken de uitrol van een digitale euro. Niet om 350 miljoen losse rekeningen per poppetje te beheren, maar om settlement-zekerheid en monetair soevereine rails te garanderen TUSSEN banken, terwijl de commerciële laag innoveert. Tokenization aan de asset-kant dwingt “cash” (lees: betaalinfrastructuur) om te volgen. Stablecoins tonen het marktvraagstuk, MiCA het Europese bestuurlijke antwoord. De toekomst is niet aan ouwe processen oplijnen, (hoe wil je dat trouwens doen zonder Data Governance), maar om data interoperabel te maken op een gedeelde, verifieerbare truststack.
Dat kan niet snel genoeg gaan, want Agentic AI is er al en het is een aardverschuiving. Onze digitale identiteit was ontworpen voor mensen die inloggen, maar inmiddels zijn er steeds meer AI agenten die NAMENS ons handelen. (en niet uit zichzelf stoppen als je er geen remmen in programmeert, dus als je dood bent gaat dat ding gewoon door) Het zwaartepunt verschuift dus van authenticatie voor processen naar delegatie binnen data ecosysteem (trans)acties. Agentic ID houdt in dat we moeten leren leven met verifieerbare delegatietokens, rolgebaseerde machtigingen, selectieve onthulling, policy-as-code en een onweerlegbare audittrail. Identity, Delegation, Attestation, Authorization, Audit—DAT is de hiërarchie van trust die schaalbaar samenleven (en daarmee procesinteractie) mogelijk maakt in een datagedreven economie. Als systemen níet voor agents zijn ontworpen (en dat doe je niet door organisch gegroeide processen op te lijnen zonder opnieuw te doordenken waarom we die processen eigenlijk hebben), draaien die AI agents zonder dat je het je realiseert. Want ze zijn er allang. “Agents for the few, queues for the many”. Wie publieke dienstverlening een beetje rechtvaardig wil houden, maakt haar agentic friendly by design. Nu zijn data en identiteiten namelijk nog gefragmenteerd, maar interoperabiliteit (waar je die 'keten' dus echt voor nodig hebt) is allang dataflow. Interoperabiliteit-by-design is daarom geen luxe, maar een voorwaarde. vLEI kan hier het anker zijn dat juridische werkelijkheid (wie is de entiteit, in welke rol) en digitale transacties één maakt. Voeg daar EUDI wallets (voor burgers) en een EU Business Wallet (server-side voor bedrijven) aan toe en je hebt een uniform mechanisme voor gecontroleerde gegevensdeling, selectieve onthulling en delegatie—niet alleen voor mensen, maar ook voor machine-agents onder toezicht die je dan weer over onderwerpen heen aan mekaar kunt knopen binnen Data Spaces (www.internationaldataspaces.org).
Ga internet-native, op basis van open API’s en use-case-gedreven (outcome geen output). Wallets zijn hierbinnen de poortwachters van interoperabiliteit. We moeten stoppen met het optimaliseren van oude papierprocessen, maar onze processen from scratch herontwerpen voor attestation-first data-uitwisseling. De rode draad hierbij is: data-soevereiniteit, portable trust en zero trust by default.